“Λεφτά υπάρχουν”… παγκοσμίως. Το θέμα είναι πώς κατανέμονται… – Του συνάδελφου Σαράντου Φιλιππόπουλου

Καθημερινά κατακλυζόμαστε από ρεπορτάζ και ειδήσεις για καταστροφικούς πολέμους, για εκατομμύρια εκτοπισμένους και καταπιεσμένους, για τη φτώχεια που μαστίζει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού του πλανήτη…

Τι συμβαίνει λοιπόν και η ανθρωπότητα πάει από το κακό στο χειρότερο; Στέρεψαν οι πηγές πλουτισμού και δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν στις ανάγκες; Από την άλλη όμως, υπάρχουν και τα αναρίθμητα ρεπορτάζ lifestyle με την επίδειξη πλούτου και ισχύος των ελίτ σε πολυτελείς εκδηλώσεις, αλλά και στην προσωπική τους ζωή…

Κάτι δεν πάει καλά με αυτήν την εικόνα.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι ίδιοι άνθρωποι που παρακολουθούν αυτές τις ειδήσεις αποσβολωμένοι, δεν κάνουν τη σύνδεση στο μυαλό τους για να συνειδητοποιήσουν την ακραία αντίφαση ενός μεγιστάνα με βίλες, γιοτ, αυτοκίνητα κ.λπ. την ώρα που χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν καθημερινά από αρρώστιες και πείνα…

Γιατί αν κάποιος συνειδητοποιήσει μέσα του αυτήν την πικρή αλήθεια, αδυνατώ να πιστέψω ότι δε θα αντιδράσει, καθώς καμιά θεωρία, ιδεολογία και πραγματικότητα δεν μπορούν να δικαιολογήσουν αυτήν την οδυνηρή, απάνθρωπη αντίφαση.

 .

Συστημικό και όχι μεμονωμένο πρόβλημα

Η παγκόσμια άνιση κατανομή του πλούτου είναι ένα θέμα που απασχολεί όλο και περισσότερο την παγκόσμια κοινότητα. Και δεν είναι τυχαίο, αφού η «ψαλίδα» ανάμεσα στα πλούσια και τα φτωχά στρώματα παγκοσμίως είναι μεγαλύτερη από ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, με συνεχώς αυξανόμενη τάση! Η συσσώρευση του πλούτου και της ισχύος (τράπεζες, ενεργειακές πηγές, ΜΜΕ, κυβερνήσεις, θεσμοί κ.λπ.) στα χέρια ολιγαρχών αποτελεί μία παγκόσμια πρόκληση.

Το υποτιθέμενο «τέλος της ιστορίας» με την πτώση του σοσιαλιστικού μπλοκ και την επικράτηση του νεοφιλελεύθερου καπιταλιστικού συστήματος για έναν καλύτερο, δημοκρατικό κόσμο για όλη την ανθρωπότητα, αποδείχθηκε μία ουτοπία. Και συχνά, όπου υπάρχουν ουτοπίες, υπάρχουν και θύματα…

Αρχικά, η ανισότητα έλαβε τρομακτικές διαστάσεις στις χειραφετημένες πρώην αποικίες του Τρίτου Κόσμου, τις οποίες οι δυνάστες τους άφησαν μόνο όταν σιγουρεύτηκαν ότι θα μπορούσαν να συνεχίζουν να υφαρπάζουν τον πλούτο τους. Στη συνέχεια επεκτάθηκε στις χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ από όπου προέρχονται οι περισσότεροι νεο-κροίσοι, ενώ ο λαός τους σε πολλές περιπτώσεις υποφέρει μεγαλύτερες δυσκολίες σε σχέση με την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.

Και αν νομίζαμε ότι αυτά τα φαινόμενα δε μας ακουμπούν, κάναμε μεγάλο λάθος. Πλέον, η ακραία ανισότητα λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις και στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, τα παγκόσμια κέντρα του υπερισχύοντος συστήματος του καπιταλισμού, καθιστώντας σαφές – σε αντίθεση με ό,τι πιστευόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια – ότι το φαινόμενο των αντιφάσεων και των ανισοτήτων αποτελεί δομικό πρόβλημα του συστήματος και όχι «μολυσμένο παρακλάδι» λόγω κακής εφαρμογής του…

 .

Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι

Η διάσημη στη χώρα μας έκφραση «λεφτά υπάρχουν» που χλευάστηκε τόσο πολύ, δεν απέχει από την πραγματικότητα. Ενδεικτικό είναι ότι ο συνολικός παγκόσμιος πλούτος συνεχίζει να αυξάνεται ραγδαία μέσα στα χρόνια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Το πρόβλημα όμως είναι η κατανομή του, αφού οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και είναι οι μόνοι που καρπώνονται αυτήν την αύξηση, συσσωρεύοντας αμύθητα πλούτη.

Με τη σφραγίδα πανεπιστημίων και χρηματοοικονομικών οργανισμών, η ανισότητα του πλούτου αυξάνεται συνεχώς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του παγκόσμιου τραπεζικού κολοσσού Credit Suisse ο παγκόσμιος πλούτος των νοικοκυριών αυξήθηκε στο 12μηνο Ιουλίου 2018-Ιούνιου 2019 κατά 2,6% σε σχέση με ένα 12μηνο νωρίτερα, φτάνοντας τα 360 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Είναι κατά 70% μεγαλύτερος σε σχέση με δέκα χρόνια πριν (212 τρισ. δολάρια), ενώ οι προβλέψεις της Credit Suisse είναι ότι στα επόμενα πέντε χρόνια θα αυξηθεί κατά ακόμη 27%, αγγίζοντας το 2024 τα 459 τρισ. δολάρια.

Παρά τη μεγάλη άνοδο όμως, το μεγαλύτερο μέρος αυτού του πλούτου βρίσκεται στα χέρια μιας πολύ μικρής μειοψηφίας της ανθρωπότητας που συνεχίζει να συσσωρεύει χωρίς αύριο, στερώντας από δισεκατομμύρια ψυχές τα αναγκαία.

Σύμφωνα με την έκθεση, περίπου 47 εκατομμύρια άνθρωποι, μόλις το 0,9% των ενηλίκων του πλανήτη, κατέχουν σήμερα όλοι μαζί 158,3 τρισ. δολάρια, περίπου, δηλαδή το 44% του παγκόσμιου πλούτου. Έχουν έκαστος περιουσία μεγαλύτερη του ενός εκατομμυρίου δολαρίων, ενώ οι 55.920 εξ αυτών πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια και οι 4.830 πάνω από 500 εκατ. δολάρια.

Ο συνολικός πλούτος του πλουσιότερου 1% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού έχει τετραπλασιαστεί μέσα σε μια εικοσαετία, από 39,6 τρισ. δολάρια το 2000 στα 158,3 τρισ. δολάρια το 2019.

Αντίθετα, περίπου το 50% της ανθρωπότητας μετά βίας ξεφεύγει σήμερα από το φάσμα της ακραίας φτώχειας ζώντας με λιγότερα από 5,5 δολάρια τη μέρα.

Οι πρόσφατες μελέτες ενδέχεται να υποεκτιμούν το επίπεδο και την άνοδο της ανισότητας, επειδή η οικονομική παγκοσμιοποίηση καθιστά όλο και πιο δύσκολο να υπολογίζεται ο πλούτος στην κορυφή.

Γι’ αυτήν την ακραία ανισότητα ο ρόλος των απανταχού κυβερνήσεων δεν είναι άμοιρος. Μόλις το 4% των παγκόσμιων φορολογικών εσόδων προέρχεται σήμερα από τη φορολόγηση του πλούτου, ενώ σε κάποιες χώρες το φτωχότερο 10% του πληθυσμού πληρώνει μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός του σε φόρους απ’ ό,τι το πλουσιότερο 10%.

 .

«Για ασφάλεια κυκλωθήκαμε με τείχη —και γίνανε τα τείχη φυλακή μας» – Κώστας Ουράνης, ποιητής

Η αυξανόμενη τάση των ανισοτήτων έχεις σοβαρές επιπτώσεις στην ευημερία και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών. Οι ευπαθείς και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες που οδηγούνται στο περιθώριο και την απόγνωση πληθαίνουν, με αλυσιδωτές επιπτώσεις και στην ασφάλεια.

Η ασφάλεια έχει αναχθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε προτεραιότητα, αλλά σημασία έχει να αναλύσουμε τελικά τι σημαίνει να νιώθουμε ασφάλεια; Ποιοι είναι αυτοί που πράγματι διασαλεύουν το κοινό αίσθημα ασφάλειας και πού βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος;

Το αίσθημα της ασφάλειας δεν είναι προνόμιο των ανώτερων στρωμάτων που κινδυνεύουν από τα χαμηλότερα στρώματα… Αυτή είναι η κοντόφθαλμη οπτική που δεν αναγνωρίζει ότι όλα τα αίτια της έξαρσης της βίας και της εγκληματικότητας βρίσκονται στο πλαίσιο των ανισοτήτων. Και βέβαια, οι ισχυροί αυτού του κόσμου έχουν τη δύναμη για να θωρακιστούν και να μην κινδυνεύουν στην πράξη. Επομένως τα μεσαία και χαμηλά στρώματα είναι που πλήττονται καθημερινά από την εγκληματικότητα.

Και ούτε βέβαια μπορεί να είναι λύση ένα απολυταρχικό κράτος «Μεγάλου Αδελφού», το οποίο ευαγγελίζονται πολλοί -που ολοένα και πληθαίνουν- καθώς μας υπόσχονται επαναφορά της «τάξης και της ασφάλειας», με αντάλλαγμα την παράδοση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών μας (κάτι που το βλέπουμε κατά κόρον και στην ελληνική κοινωνία με τα πρόσφατα θλιβερά φαινόμενα αστυνομοκρατίας και τις επιδρομές σε… σινεμά, κλαμπ και πανεπιστήμια…).

Πιστεύουν ότι η εγκληματικότητα μπορεί να περιοριστεί με την αύξηση των κονδυλίων για την ασφάλεια, με το βαρύτερο οπλισμό και την αύξηση των δυνάμεων των σωμάτων ασφαλείας κ.λπ..

ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ.

Η βία και η εγκληματικότητα δεν αντιμετωπίζονται με καταστολή, ούτε με επικοινωνιακές επιλογές όπως επιδρομές σε πνευματικούς χώρους και χώρους διασκέδασης… Η ΜΟΝΗ ΟΔΟΣ είναι η άμβλυνση των ανισοτήτων που θα επιφέρει κοινωνική συνοχή, αντιμετωπίζοντας τα αίτια της φτώχειας που οδηγούν τα εξαθλιωμένα στρώματα στην παραβατικότητα.

 .

Διαλύοντας τις βολικές ψευδαισθήσεις

Για να μπορέσουμε να βρούμε λύσεις σε αυτά τα μείζονα προβλήματα, χρειάζεται καθαρή οπτική και στόχευση, μακριά από λαϊκισμούς, συμφέροντα και απολυταρχισμούς:

Είναι ανεπίτρεπτο τη σύγχρονη εποχή των καλπάζουσων τεχνολογιών, να συνεχίζουν να υπάρχουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της γης που δεν έχουν τη δυνατότητα να σιτίζονται και να βιοπορίζονται και δεν μπορεί να υπάρχει καμία απολύτως δικαιολογία για αυτήν την τραγωδία!

Είναι αδιανόητο πολλοί συμπολίτες μας να έχουν εμποτιστεί από το μίσος και να ασκούν σκληρή και απάνθρωπη κριτική σε κάθε προσπάθεια ανακούφισης των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων, θεωρώντας ότι θίγονται τα δικά τους συμφέροντα. Έχουν επηρεαστεί προφανώς από τα διαπλεκόμενα και συχνά φασίζοντα ΜΜΕ των ολιγαρχών που τους έχουν προκαλέσει απώλεια ακόμα και του αισθήματος της ανθρώπινης ευαισθησίας. Έχουν πέσει στην παγίδα της λήθης των δεινών που φέρνει το μίσος, έχουν παραπλανηθεί για τη δική τους θέση και τα δικά τους συμφέροντα. Αλήθεια πόσο εκτός πραγματικότητας είναι, αφού δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι πέραν της αλληλεγγύης, οι ευάλωτες και περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες θα είναι πάντα μία διαρκής ωρολογιακή βόμβα για την κοινωνική συνοχή;

Είναι απάνθρωπο να αφορίζουν τους μετανάστες κοντόφθαλμα, χωρίς να ανατρέχουν στις αιτίες που τους εξώθησαν από τα σπίτια και την πατρίδα τους… Η επιδίωξη για αχαλίνωτα κέρδη των ισχυρών του κόσμου σε χώρες που σχεδόν κυριολεκτικά ισοπεδώθηκαν, προκάλεσαν τα κύματα των ξεριζωμένων, των καταραμένων της Γης που ψάχνουν σανίδα σωτηρίας σε ένα τρικυμισμένο πέλαγος. Και όχι μόνο μεταφορικά, αλλά συχνά κυριολεκτικά.

Είναι απαράδεκτο η λεγόμενη Υπερδύναμη να επιχειρεί να περιφράξει με τείχος τα σύνορά της και να την ακολουθούν διάφοροι μιμητές της. Η δημοκρατική Ευρώπη των λαών, του ανθρωπισμού και της κατάργησης των συνόρων, μετατρέπεται σε Ευρώπη-φρούριο των συρματοπλεγμάτων…

 .

Καταπολέμηση των αιτιών της φτώχειας και της εξαθλίωσης

Αν επιχειρηθεί μία σοβαρή προσέγγιση των αιτιών που έχουν οδηγήσει ορισμένες χώρες στην απόλυτη εξαθλίωση, θα διαπιστώσουμε τρομακτική ταύτιση. Είτε στο παρελθόν είτε μέχρι σήμερα έχουν λεηλατηθεί οι πλουτοπαραγωγικές τους πηγές από Μεγάλες Δυνάμεις και συμφέροντα, συνήθως στο όνομα κάποιας ιδεολογίας, «πολιτισμικής ανωτερότητας» ή θρησκείας, με αποτέλεσμα οι λαοί τους να φέρουν ένα δυσβάστακτο ζυγό από τον οποίο δεν μπορούν να απαλλαγούν. Το αίτημα της αυτοδιάθεσής τους δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα στην ουσία και έμεινε κενό γράμμα χωρίς την οικονομική αυτοτέλεια που τους είχε αφαιρεθεί.

Έτσι όπως είναι οργανωμένες οι οικονομίες, η τραγωδία των λαών του κόσμου κλιμακώνεται, την ώρα που ο συνολικός πλούτος αυξάνεται και συσσωρεύεται στα χέρια των ελάχιστων ισχυρών.

Η μοναδική διέξοδος είναι οι ορθολογικές λύσεις και επενδύσεις με παγκόσμιο σχεδιασμό. Η στήριξη και όχι η αφαίμαξη των χωρών που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των πληθυσμών τους, προκαλώντας εκτοπισμούς, πολέμους, προσφυγικές ροές κ.λπ..

Αυτό το πλάνο εννοείται ότι πρέπει να εφαρμοστεί και σε μικροοικονομικό επίπεδο εντός των ορίων ενός κράτους, με τη χρηματοδότηση των δημόσιων αγαθών από τους πολυέχοντες! Η αναδιανομή του πλούτου και η καταπολέμηση των ανισοτήτων είναι η μοναδική λύση για να νιώσουμε όλοι το πολυπόθητο αίσθημα της ασφάλειας.

Η παγκόσμια κοινωνία έχει μία και μοναδική επιλογή για να σταματήσει να οδεύει από το κακό στο χειρότερο. Να καταστεί σαφής προτεραιότητα η αναδιανομή του πλούτου, με στόχο κανένας συνάνθρωπός μας να μην πεθαίνει από την πείνα και να μη γεννιούνται τα παιδιά καταδικασμένα να ζήσουν -όσο προλάβουν- στη φτώχεια και την εξαθλίωση…

Σαράντος Φιλιππόπουλος