Πολύ πριν ο σύγχρονος κόσμος θεμελιώσει την έννοια της δημοσιογραφίας και της ιστορικής αφήγησης, αλλά και πριν ακόμα ο Θουκυδίδης θεμελιώσει την επιστήμη της Ιστορίας, ένας άλλος Έλληνας, από τα παράλια της Μικράς Ασίας, ο Ηρόδοτος, είχε ήδη θέσει τις βάσεις για το πώς αφηγούμαστε τον κόσμο, τους λαούς και τα γεγονότα που μας διαμόρφωσαν. Γεννημένος στην Αλικαρνασσό, στο ιστορικό σταυροδρόμι πολιτισμών που ονομάστηκε Καρία, ο Ηρόδοτος έγινε γνωστός ως «πατέρας της Ιστορίας» όχι γιατί κατέγραψε απλώς γεγονότα, αλλά γιατί προσπάθησε να κατανοήσει τους ανθρώπους και τον κόσμο τους.
Πνεύμα ανήσυχο, οδοιπόρος και παρατηρητής, ο Ηρόδοτος άφησε ένα έργο μοναδικό, που παντρεύει τη λογική με τον μύθο και την ελληνική σκέψη με το θαυμασμό για άλλους πολιτισμούς. Μέσα από το βλέμμα του, η Ιστορία δεν είναι απλώς γεγονότα, αλλά ολόκληρη η ανθρώπινη εμπειρία.
Η Καρία ήταν χώρα της Δυτικής Μ. Ασίας, που βλέπει στο Αιγαίο πέλαγος (απέναντι από τη Ρόδο), βρίσκεται νότια από την Ιωνία, βόρεια από τη Λυκία και ανατολικά από Λυδία. Το όνομα Καρία το συναντάμε σε πολλές αρχαίες γλώσσες, όπως η Χιττιτική, Βαβυλωνιακή, Ελαμική και Περσική. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο πρώτος οικιστής της Καρίας, ήταν ο Σαρπηδόνας, ο αδελφός του Μίνωα της Κρήτης. Οι κάτοικοί της ήταν οι Κάρες, πολλούς από τους οποίους συναντάμε στα αιγυπτιακά κείμενα ως μισθοφόρους του Φαραώ Ψαμμήτιχου Β’. Η χώρα όμως σύντομα (από τις αρχές της 1ης χιλιετίας) κατοικήθηκε από δωρικά αποικιακά φύλα και εξελληνίσθηκε.
Το 545 π.Χ. η υπό λυδική κατοχή τότε Καρία ενσωματώθηκε στην Περσική Aυτοκρατορία ως Σατραπεία της Κάρκα. Οι σημαντικότερες πόλεις της ήταν η Ηράκλεια, η Μίδος, η Λαοδικεία και η Αλικαρνασσός (σημερινό Μποντρούμ). όπου διέμεναν οι εκάστοτε ηγεμόνες της. Οι Κάρες συμβίωναν ειρηνικά με τους Έλληνες αποίκους της Αλικαρνασσού. Η Αλικαρνασσός (αποικία των Δωριαίων) υπερηφανεύεται ότι είναι η πατρίδα του μεγάλου ιστορικού Ηρόδοτου.
***
Πλήθος πληροφοριών που αφορούν τους λαούς και τα γεγονότα όχι μόνο της εποχής που έζησε, αλλά και προγενεστέρων, τα χρωστάμε στον Ηρόδοτο (484-421 π.Χ.).. Απεκλήθη από τον Κικέρωνα, «ο Πατέρας της Ιστορίας». Έχει αναγνωρισθεί όχι μόνο ως πρωτοπόρος ιστορικός, αλλά και ως σπουδαίος γεωγράφος, εθνογράφος και ανθρωπολόγος. Εργάστηκε πιο πολύ ως ρεπόρτερ δημοσιογράφος, συλλέγοντας πληροφορίες, απόψεις, γνώμες και αφηγήσεις, τις οποίες μεταφέρει σχεδόν πάντα με επιφυλάξεις. Επίσης στις ιστορίες του μεταφέρει φήμες και αναφορές στη μυθολογία και στους θεούς και αναλύει ήθη, έθιμα, θρησκευτικές δοξασίες και θεωρίες για τη διακυβέρνηση μιας πολιτείας.
Γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό και έζησε τα παιδικά του χρόνια σ’ ένα περιβάλλον σεβασμού των επών του Ομήρου. Έζησε τους περσικούς πολέμους που επηρέασαν τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Νέος αναμίχθηκε στην απόπειρα ανατροπής του τυράννου της Αλικαρνασσού Λιγδάμη και μετά την αποτυχία της επιχείρησης αυτοεξορίσθηκε στη Σάμο. Κατά τη διάρκεια της εξορίας του ταξίδεψε σε πολλά μέρη του γνωστού τότε κόσμου, τα οποία περιγράφει στις Ιστορίες του. Πήγε στην Αίγυπτο και έφτασε νότια ως τον πρώτο καταρράκτη του Νείλου και δυτικά στην Κυρηναϊκή, αργότερα στη Φοινίκη, στη Βαβυλώνα, στην Κύπρο, στις βόρειες ακτές του Ευξείνου Πόντου και στην Ιταλία και Σικελία. Μας δίνει πληροφορίες για τις πλημμύρες του Νείλου που εξηγεί ότι οφείλονται στο λιώσιμο των χιονιών μακριά στα νότια, αλλά αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν να υπάρχουν χιόνια σε τόσο ζεστά μέρη.
Από τα ταξίδια του φαίνεται ότι γοητεύτηκε περισσότερο από την Αίγυπτο. Θαυμάζει τον τρόπο διοίκησής της και θεωρεί τον πολιτισμό της παλαιότερο του ελληνικού, αλλά και συγγενικό γιατί οι Έλληνες πήραν αρκετά στοιχεία πολιτισμού από τους Αιγύπτιους. Παρά την επικρατούσα άποψη περί «βαρβάρων» (μη Ελλήνων), ο Ηρόδοτος δεν παύει να εκδηλώνει με αντικειμενικότητα, θαυμασμό για ό,τι βλέπει στα ταξίδια του, όπως να εκθειάζει τις ναυτικές ικανότητες των Φοινίκων (παραδοσιακών ναυτικών αντιπάλων των Ελλήνων) ή τη μεγαλοπρέπεια των πυραμίδων ή των μνημείων της Βαβυλώνας.
Το 450 έφυγε για την Αθήνα που τότε ήταν το πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο της Ελλάδας. Εκεί γνωρίστηκε με όλους τους επιφανείς άνδρες της εποχής όπως ο Περικλής, ο σοφιστής Πρωταγόρας κι ο τραγωδός Σοφοκλής. Το 444 ή 443 συμμετείχε με τον Πρωταγόρα στην ίδρυση της αποικίας των Θουρίων στη θέση της αρχαίας Σύβαρης, στη Μεγάλη Ελλάδα, από τους Αθηναίους. Το πιθανότερο έτος του θανάτου του είναι το 421 και λέγεται ότι ετάφη στην αγορά των Θουρίων.
Οι Ιστορίες του Ηροδότου (τις ονόμασε «Ιστορίης απόδειξις»), είναι χωρισμένες (από τους Αλεξανδρινούς) σε εννέα βιβλία και καθ’ ένα από αυτά φέρει το όνομα μιας Μούσας:
1ο Βιβλίο (Κλειώ): η ιστορία της δημιουργίας του περσικού κράτους.
2ο Βιβλίο (Ευτέρπη): η εκστρατεία του βασιλιά Καμβύση στην Αίγυπτο και η ιστορία της Αιγύπτου.
3ο Βιβλίο (Θάλεια): η κατάληψη της Αιγύπτου, η βασιλεία του Δαρείου, η οργάνωση του περσικού κράτους σε σατραπείες, η εκστρατεία και κατάληψη της Σάμου από τους Σπαρτιάτες.
4ο Βιβλίο (Μελπομένη): η αποτυχημένη εκστρατεία του Δαρείου στη Σκυθία και η περιγραφή της ζωής και των εθίμων και ηθών των Σκυθών.
5ο Βιβλίο (Τερψιχόρη): η κατάληψη της Θράκης από τους Πέρσες, η Ιωνική εξέγερση, η ιστορία των Λαών της Φρυγίας, της Καρίας, του Ελλησπόντου και της Κύπρου.
6ο Βιβλίο (Ερατώ): η συνέχεια της εξέγερσης των Ιώνων, η πρώτη εκστρατεία των Περσών κατά της Ελλάδας, ως τη μάχη του Μαραθώνα, επίσης μέρος της ιστορίας της Σπάρτης και ο θάνατος του Μιλτιάδη.
7ο (Πολύμνια), 8ο (Ουρανία) και 9ο (Καλλιόπη) Βιβλία: η δεύτερη εκστρατεία της Περσίας στην Ελλάδα.
Ο Ηρόδοτος έγραψε το έργο του στην ιωνική διάλεκτο. Το έργο του βασίστηκε στην προσωπική έρευνα, στις πηγές που διαθέτει (παραδόσεις των λαών των χωρών που επισκέφθηκε), στο έργο του Εκαταίου, (παλαιότερου ιστορικού, και γεωγράφου από τη Μίλητο) και στις προσωπικές αφηγήσεις των άλλων.