Σαν σήμερα, στις 6 Ιουλίου 1907, γεννήθηκε στο Κογιοακάν της Πόλης του Μεξικού μία από τις πιο εμβληματικές και επιδραστικές μορφές της σύγχρονης τέχνης: η Φρίντα Κάλο. Πέρα από σπουδαία ζωγράφος, η Κάλο αναδείχθηκε σε σύμβολο της γυναικείας αντοχής, της προσωπικής και πολιτικής αντίστασης, αλλά και της αυθεντικής έκφρασης του πόνου και της ύπαρξης μέσα από την τέχνη.
Η καλλιτέχνιδα της ταυτότητας και του πόνου
Η Φρίντα Κάλο φιλοτέχνησε κυρίως αυτοπροσωπογραφίες – αυστηρές, αγέλαστες, φορτισμένες συναισθηματικά, με ζωντανά χρώματα και φόντο σύμβολα του μεξικανικού λαϊκού πολιτισμού. Θέματά της: η ταυτότητα, η γυναικεία εμπειρία, το σώμα, η ασθένεια, η απώλεια και ο θάνατος. Αν και εντάχθηκε αυθαίρετα από τους τεχνοκριτικούς στο σουρεαλιστικό κίνημα, η ίδια επέμενε:
«Δεν ζωγράφιζα ποτέ όνειρα. Ζωγράφιζα τη δική μου πραγματικότητα.»
Η «πραγματικότητα» για τη Φρίντα δεν ήταν ποτέ εύκολη. Σε ηλικία 6 ετών προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα. Στα 18 της, ένα σοβαρό τροχαίο τη βύθισε σε μια ζωή με χρόνιο σωματικό πόνο, δεκάδες χειρουργεία και επαναλαμβανόμενες νοσηλείες. Μέσα από το τραύμα, όμως, γεννήθηκε η καλλιτεχνική της ταυτότητα: καθισμένη στο κρεβάτι με καθρέφτη στο ταβάνι, ξεκίνησε να ζωγραφίζει το πρόσωπό της – και μέσω αυτού, ολόκληρο τον εσωτερικό της κόσμο.
Από το ιατρικό όνειρο στη ζωγραφική αναγέννηση
Η Κάλο προοριζόταν για γιατρός. Το 1922 εισήχθη στη φημισμένη Προπαρασκευαστική Σχολή της Πόλης του Μεξικού, ως μία από τις λίγες γυναίκες φοιτήτριες. Εκεί συνάντησε για πρώτη φορά τον τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα. Το 1925, το ατύχημα με το λεωφορείο ανέκοψε την ακαδημαϊκή της πορεία, αλλά αναγέννησε το δημιουργικό της πνεύμα. Κατά τη μακρά ανάρρωση στράφηκε στη ζωγραφική, αναζητώντας στο χρώμα και τη σύνθεση τη λύτρωση που δεν έδινε το σώμα.
Η πρώτη της αυτοπροσωπογραφία, «Πορτρέτο με βελούδινο φόρεμα» (1926), έδειξε το ενδιαφέρον της για τον ρεαλισμό αλλά και το έντονο βλέμμα που έμελλε να την χαρακτηρίσει για πάντα.
Μια παθιασμένη σχέση: Ο γάμος με τον Ριβέρα
Το 1929 παντρεύτηκε τον Ριβέρα και η ζωή της (και τη ζωή του) άλλαξε για πάντα – καλλιτεχνικά και προσωπικά. Υιοθέτησε την ενδυμασία των ιθαγενών Τεχουάνα, που έγινε και εικαστικό της μοτίβο. Ζούσαν παθιασμένα, συγκρουσιακά, δημιουργικά. Μαζί ταξίδεψαν στις ΗΠΑ, γνώρισαν τον θαυμασμό αλλά και τη βαθιά μελαγχολία. Οι αλλεπάλληλες αποβολές και η απώλεια της μητέρας της οδήγησαν σε έργα ωμής οδύνης: «Νοσοκομείο Χένρι Φορντ», «Η Γέννησή Μου».
Η σχέση τους διαλύθηκε – προσωρινά – το 1939, με φόντο απιστίες και ερωτικές σχέσεις και από τους δύο (ο Λέον Τρότσκι είναι ο πιο διάσημος από τους εραστές της, ενώ ανάμεσα στις ερωμένες του ζωγράφου συγκαταλέγεται και η μικρότερη αδελφή της Φρίντα, Κριστίνα). Εκείνη την εποχή φιλοτέχνησε τις «Δύο Φρίντες», μια σπαρακτική ανατομία της διχασμένης της ψυχής.
Διεθνής αναγνώριση
Το έργο της Κάλο απέκτησε διεθνές κύρος από τη δεκαετία του ’30. Στη Νέα Υόρκη (1938) και το Παρίσι (1939) πραγματοποίησε τις πρώτες ατομικές της εκθέσεις. Το Μουσείο του Λούβρου αγόρασε τον πίνακά της «Το Κάδρο», το πρώτο έργο Μεξικανού καλλιτέχνη του 20ού αιώνα που εντάχθηκε στη συλλογή του.
Παρά τις σωματικές της δυσκολίες, παρέμεινε ενεργή μέχρι το τέλος. Το 1943 έγινε καθηγήτρια στη Σχολή Καλών Τεχνών «La Esmeralda». Οι τελευταίες της αυτοπροσωπογραφίες αντανακλούν μια τραγική αλλά αδάμαστη ψυχή, με σταθερό βλέμμα και απροκάλυπτη ευθύτητα απέναντι στο τέλος.
Το τέλος και η αθανασία
Το 1953 πραγματοποιήθηκε η πρώτη της ατομική έκθεση στο Μεξικό. Η Κάλο μεταφέρθηκε εκεί σε νοσοκομειακό κρεβάτι – αλλά παρούσα, με λουλούδια στα μαλλιά και ποτήρι στο χέρι, δέχτηκε επευφημίες σαν ηρωίδα. Πέθανε ένα χρόνο αργότερα, στις 13 Ιουλίου 1954, στο αγαπημένο της «Γαλάζιο Σπίτι», που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.
Μετά θάνατον, η φήμη της πολλαπλασιάστηκε. Από τη δεκαετία του ’70, το έργο της μελετάται υπό το πρίσμα του φεμινισμού, της αποικιοκρατίας, της queer ταυτότητας, της πολιτικής τέχνης. Η «Φρινταμάνια» του 21ου αιώνα την καθιέρωσε ως pop icon – αλλά πίσω από την εικόνα, παραμένει η δύναμη του αυθεντικού βλέμματος και της ακατέργαστης αλήθειας.
«Ζωγραφίζω τον εαυτό μου, γιατί είμαι το θέμα που γνωρίζω καλύτερα.»
Η Φρίντα Κάλο δεν ζωγράφιζε απλώς τον εαυτό της. Ζωγράφιζε την εσωτερική ανατομία του πόνου και της ύπαρξης. Γι’ αυτό και η φωνή της εξακολουθεί να αγγίζει – πέρα από το Μεξικό, πέρα από την εποχή της, πέρα από τα όρια της τέχνης.
Πηγές: lifo.gr
sansimera.gr