Υπάρχουν γεγονότα που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στη συλλογική μνήμη ενός επαγγελματικού χώρου, γεγονότα που όχι μόνο σηματοδοτούν μία νέα εποχή, αλλά και διαμορφώνουν την πορεία και τη μοίρα των ανθρώπων που τα βιώνουν. Για όλους εμάς τους εργαζόμενους και συνταξιούχους της Ιονικής Τράπεζας, μία τέτοια καθοριστική στιγμή ήταν αναμφίβολα η ένταξη του Ταμείου Προνοίας Ιονικής Λαϊκής Τράπεζας (ΤΑΠΙΛΤ) στο ΙΚΑ το 2004. Μία εξέλιξη που δεν ήταν απλώς μια διοικητική ή νομική διαδικασία, αλλά μια ιστορική κατάκτηση που διασφάλισε τις συντάξεις μας σε υψηλά επίπεδα μέχρι και σήμερα, προστατεύοντας τα θεμελιωμένα δικαιώματά μας και καθορίζοντας τη μελλοντική πορεία των συναδέλφων μας.
Αυτό το μεγάλο επίτευγμα, άλλωστε, αντανακλάται και στο σήμερα που, σε συνδυασμό βεβαίως με τις ενέργειες του Συλλόγου μας, οι συντάξεις του χώρου της Ιονικής είναι οι δεύτερες υψηλότερες στον τραπεζικό χώρο, μετά από αυτές της Τράπεζας της Ελλάδος!
Η απειλή κατάρρευσης του ΤΑΠΙΛΤ και το αδιέξοδο των πρώτων ετών
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες αυτής της ιστορίας, πηγαίνουμε πίσω, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η πώληση της Ιονικής Τράπεζας στην πραγματικότητα – ανάμεσα σε άλλες πληγές – άφησε το ασφαλιστικό μας θέμα «στον αέρα». Το ταμείο μας ΤΑΠΙΛΤ, το οποίο για χρόνια λειτουργούσε ως ένας αυτοτελής φορέας διαχείρισης των συνταξιοδοτικών και προνοιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων στην Ιονική, βρέθηκε χωρίς νέες εισφορές λόγω της διακοπής της τραπεζικής δραστηριότητας, αφού στο εξής δε θα είχε εισροές νέων εργαζομένων, ενώ ταυτόχρονα δεν υπήρχε καμίαθεσμική δέσμευση από την τράπεζα κατά τη διάρκεια της αγοραπωλησίας ή την Πολιτεία για την οικονομική του προοπτική και στήριξη. Αυτό σήμαινε πως, μαθηματικά, το ταμείο ήταν καταδικασμένο σε κατάρρευση, καθώς τα ελλείμματά του θα αυξάνονταν συνεχώς και ήταν μπροστά η απειλή να εξαντλούνταν οριστικά οι πόροι του και να οδηγείτο σε πλήρη διάλυση! Μάλιστα, τα πρώτα χρόνια ούτε η τράπεζα, ούτε η Πολιτεία «τολμούσαν» να ακουμπήσουν αυτό το ακανθώδες θέμα.
Μπροστά σε αυτό το κρίσιμο αδιέξοδο, η πιο προφανής λύση εμφανιζόταν να είναι η ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο τότε ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ (σημερινός ΕΦΚΑ) με τις προϋποθέσεις και το καταστατικό του ΙΚΑ (δηλαδή χωρίς το καταστατικό του ΤΑΠΙΛΤ). Μια «λύση»-παγίδα όμως, αφού στην πράξη θα σήμαινε τη βίαιη υποβάθμιση των συντάξεών μας και την οριστική απώλεια όλων των θεμελιωμένων δικαιωμάτων των Ιονικάριων. Η τράπεζα, μάλιστα, είχε προσεγγίσει δύο φορές αρμόδιους υπουργούς, βολιδοσκοπώντας τις προθέσεις τους προκειμένου να προωθηθεί αυτή η ένταξη χωρίς καμία διατήρηση του καταστατικού του Ταμείου. Ο κίνδυνος ήταν, πράγματι, προ των πυλών και είχαμε φτάσει στο χείλος του γκρεμού!
Ο Σύλλογός μας τότε είχε περιέλθει σε δεινή θέση, αφού οι συνεχείς πιέσεις που ασκούνταν στους συναδέλφους είχαν ως αποτέλεσμά την αφαίμαξή του από τα περισσότερα μέλη του, ενώ η τράπεζα (με τη συνδρομή του εργοδοτικού Συλλόγου Προσωπικού της Alpha Bank) στεκόταν απέναντί μας με κάθε τρόπο, στοχεύοντας να βάλει λουκέτο στο Σύλλογο της Ιονικής.
Παρά την αποδυνάμωση του Συλλόγου μας εκείνη την περίοδο και τις πιέσεις που δεχόταν, στάθηκε αποφασιστικά απέναντι στην απειλή της απώλειας των ασφαλιστικών μας δικαιωμάτων.
Η καθοριστική παρέμβαση του Ροβέρτου Σπυρόπουλου και η επίτευξη του στόχου απέναντι σε όλους και σε όλα
Ο Σύλλογος της Ιονικής και εγώ προσωπικά που ήμουν Πρόεδρος του Δ.Σ. εκείνη την περίοδο, πρωτοστατήσαμε σε πρωτοβουλίες για να επιτευχθεί η ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ, αλλά με τη διατήρηση του καταστατικού του, δηλαδή με σεβασμό και διασφάλιση όλων των θεμελιωμένων δικαιωμάτων μας. Και σε αυτή την προσπάθεια, η αλήθεια είναι ότι βρεθήκαμε σε μια κρίσιμη και ιδιαιτέρως ευνοϊκή συγκυρία: Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ήταν τότε ο αείμνηστος Ροβέρτος Σπυρόπουλος, ένας πολιτικός με βαθιά γνώση των ασφαλιστικών θεμάτων, ένας άνθρωπος με εντιμότητα, κατανόηση, πολιτική οξυδέρκεια, αλλά και προσωπικός μου φίλος από τα εφηβικά μας χρόνια…
Με αλλεπάλληλες συναντήσεις και διαβουλεύσεις, ο Ροβέρτος Σπυρόπουλος με είχε διαβεβαιώσει ότι εξέταζε το θέμα και μου εξέφραζε την αισιοδοξία και την πρόθεσή του να προωθήσει την ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ με το καταστατικό του Ταμείου μας. Αυτή η υπόσχεση ενίσχυσε την πίστη μας και μας οδήγησε να ενημερώσουμε με σχετική ανακοίνωση τους συναδέλφους μας για τη θετική εξέλιξη που όλοι αναμέναμε με την ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ το αμέσως επόμενο διάστημα.
Την περίοδο εκείνη διευθυντής του Ταμείου μας ήταν ο συνάδελφος Νίκος Αλεξόπουλος και μέλη του Δ.Σ. τόσο εγώ, όσο και ο γνωστός σε όλους σας συνάδελφός μας Γιάννης Χρυσικός.
Ένα πρωί, όμως, πηγαίνοντας να συναντήσω επί του θέματος το συνάδελφο Αλεξόπουλο στο ΤΑΠΙΛΤ, μου γνωστοποίησε ότι οι υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου τον είχαν διαβεβαιώσει ότι δεν υφίστατο καμία πιθανότητα να ενταχθεί το ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ, γιατί είχε δοθεί αυστηρή οδηγία να μην προχωρήσει κανένα νομοσχέδιο ασφαλιστικού περιεχομένου, εν όψει και των επικείμενων εκλογών του 2004 που ήταν προγραμματισμένες για μετά από περίπου 40 μέρες.
Η στιγμή αυτή έφερε συντριβή και αβεβαιότητα! Πραγματικά, εκείνη τη στιγμή έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου. Όχι μόνο γιατί θα βρισκόμασταν απόλυτα εκτεθειμένοι απέναντι στους συναδέλφους που τους διαβεβαιώναμε για την ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ με το καταστατικό του Ταμείου μας, αλλά διότι υπήρχε πλέον άμεσος κίνδυνος μετεκλογικά να οδηγηθούμε στο ΙΚΑ με τους όρους λειτουργίας και συνταξιοδότησής του, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για το χώρο μας.
Πήγα αμέσως στο Υπουργείο και ζήτησα να συναντηθώ κατεπειγόντως με τον Υφυπουργό, ο οποίος, πράγματι, πολύ σύντομα με δέχτηκε. Όταν μάλιστα με αντίκρισε, χαρακτηριστικά με ρώτησε… γιατί ήμουν «σαν τη Μεγάλη Παρασκευή»! Του απάντησα διαμαρτυρόμενος ότι δε θα μπορούσα να είχα διαφορετική διάθεση μετά από τα δυσάρεστα νέα που είχα μόλις μάθει και ότι δεν ήταν δυνατό να μας αφήσει εκτεθειμένους με αυτόν τον τρόπο!
Εκείνος αιφνιδιάστηκε και όταν στη συνέχεια της συζήτησης του γνωστοποίησα την αρνητική απάντηση των υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου για την υπόθεσή μας στο συνάδελφο Αλεξόπουλο, δε θα ξεχάσω ποτέ την άμεση αντίδρασή του, αφού αμέσως τους κάλεσε σε σύσκεψη και δεσμεύτηκε ότι μέχρι αργά το μεσημέρι θα μου είχε δώσει την απάντησή του.
Μετά την ολοκλήρωση της σύσκεψης, κάθε λεπτό που περνούσε μου φαινόταν σαν αιώνας! Η αγωνία ήταν στο κατακόρυφο. Θυμάμαι σαν τώρα με λεπτομέρειες όλες αυτές τις στιγμές που σημάδεψαν (θετικά) οριστικά τη μοίρα των Ιονικάριων:
Ήταν περίπου 4 το μεσημέρι, όταν χτύπησε το τηλέφωνό μου. Στην άλλη άκρη της γραμμής ο αείμνηστος Ροβέρτος με διαβεβαίωνε ότι την αμέσως επόμενη ημέρα θα ξεκινούσαν οι διαδικασίες για την ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ με το καταστατικό του Ταμείου μας. Ήταν μια στιγμή αποφασιστική και καθοριστική, που σφράγισε τις εξελίξεις που ακολούθησαν και θα είναι, βεβαίως, για πάντα μία από τις πλέον ευτυχισμένες στιγμές της ζωής μου!
Την περίοδο εκείνη, βέβαια, η τράπεζα είχε κάθε λόγο να συνταχθεί μαζί μας και να αποδεχθεί την ένταξη, καθώς τη συνέφερε μια τέτοια εξέλιξη. Διαφορετικά, θα είχε την ευθύνη ενός ταμείου με ασφαλισμένους που παρέμεναν στην τράπεζα, το οποίο διαρκώς θα διεύρυνε το αναλογιστικό και ασφαλιστικό του έλλειμμα. Κατά συνέπεια, εφόσον συμφώνησε η τράπεζα, συντάχθηκε εκείνη την περίοδο και ο εργοδοτικός σύλλογος με αυτήν την εξέλιξη.
Στη συμφωνία ένταξης, υπήρξε πρόβλεψη για την υποχρέωση της τράπεζας να δημιουργήσει κλάδο πρόνοιας ιδιωτικού δικαίου, ο οποίος θα απέδιδε πλήρες εφάπαξ σε κάθε ασφαλισμένο, μέχρι και την αποχώρηση του τελευταίου Ιονικάριου.
Η τράπεζα, ωστόσο, στη συνέχεια αγνόησε αυτή την έγγραφη δέσμευσή της παρά τις διαρκείς νομικές και συνδικαλιστικές μας πιέσεις. Χρησιμοποίησε, μάλιστα, σαν Δούρειο Ίππο τον εκπρόσωπο του εργοδοτικού συνδικαλισμού, ο οποίος… εξαφανίστηκε και δε συμμετείχε στην από κοινού άσκηση πίεσης για τη σύσταση ΝΠΙΔ κλάδου πρόνοιας, ώστε να καλυφθούν όλοι οι Ιονικάριοι.
Το επόμενο διάστημα εξελίχθηκε σε έναν πραγματικό μαραθώνιο: μελέτες, συσκέψεις, διαβουλεύσεις με τον υφυπουργό Οικονομικών κ. Φαρμάκη, που επανήλθε εσπευσμένα από τη Λάρισα, αφού έπρεπε και ο ίδιος να συνυπογράψει τη διαδικασία ένταξης, συνεχείς επαφές και συντονισμοί. Μέσα σε μόλις 15 ημέρες, το φαινομενικά ακατόρθωτο έγινε πραγματικότητα: το ΤΑΠΙΛΤ εντάχθηκε στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ με το καταστατικό του, από την 1η Ιουνίου 2004.
Αυτή η εξέλιξη δεν ήταν μόνο μια διάσωση των συντάξεων των Ιονικάριων, αλλά και ένα ορόσημο για το τραπεζοϋπαλληλικό κίνημα γενικότερα. Σήμερα, ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει τη σημασία εκείνης της περιόδου και τα θετικά αποτελέσματα που προκάλεσε για το χώρο της Ιονικής. Ωστόσο, τότε, όλοι ήταν εναντίον μας! Παρά τις σφοδρές επιθέσεις και την κριτική που δεχθήκαμε από σύσσωμους τους συνδικαλιστικούς φορείς της περιόδου – με προεξάρχουσα την ΟΤΟΕ – που χαρακτήρισαν την ένταξη «διασπαστική» και υποστήριζαν ως στρατηγικό στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου παντραπεζικού φορέα, εμείς γνωρίζαμε πως ο στόχος αυτός ήταν ανεδαφικός. Διότι τα «ευγενή Ταμεία» που θεωρούσε η ΟΤΟΕ ότι υφίσταντο, ήταν στην πραγματικότητα Ταμεία με τεράστια αναλογιστικά ελλείμματα, που σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να στηρίξουν τη δημιουργία ενός παντραπεζικού φορέα κύριας ασφάλισης.
Δυστυχώς όμως, είχε ήδη αρχίσει η παρακμή της ΟΤΟΕ και των ανίκανων (ή καθοδηγούμενων) διοικήσεών της, σε μία κατάσταση που έχει ενταθεί και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Οι τότε διοικούντες την ΟΤΟΕ, αλλά και άλλοι συνδικαλιστές του χώρου, δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις των δεδομένων προκειμένου να οδηγήσουν με ασφάλεια το καράβι του τραπεζοϋπαλληλικού κλάδου στις φουρτούνες που είχαν αρχίσει να διαφαίνονται και κατέκλυσαν το χώρο μας τα επόμενα χρόνια. Αλλά οι άσχετοι «φωστήρες» της ΟΤΟΕ δεν ήταν οι μόνοι που στάθηκαν απέναντί μας, αφού όλες σχεδόν οι παρατάξεις του χώρου της Ιονικής στάθηκαν απέναντι σε αυτήν την κορυφαία λύση του ασφαλιστικού μας και μάλιστα διέχεαν τοξικότητα στο χώρο, καταγγέλλοντάς με προσωπικά ότι «ξεπουλούσα» το ΤΑΠΙΛΤ…
Αυτή η τοξικότητα, η εχθρότητα και κυρίως η άγνοια που συνάντησα τότε στον τραπεζικό συνδικαλιστικό χώρο, δυστυχώς μου έμεινε αλησμόνητη… Ωστόσο, η πραγματικότητα ήταν ότι τα Ταμεία όλων των τραπεζικών κλάδων αντιμετώπιζαν σοβαρά αναλογιστικά ελλείμματα και δεν υπήρχε καμία πρόθεση χρηματοδότησης από τις τράπεζες ή το Κράτος για τη σωτηρία τους, ώστε να είναι εφικτή η δημιουργία ενός παντραπεζικού φορέα.
Άλλωστε, η απόφασή μας δικαιώθηκε από τα γεγονότα: ακολούθησαν, αργότερα, το παράδειγμά μας τόσο το ταμείο της Αγροτικής Τράπεζας, όσο και της Εθνικής Τράπεζας, τα οποία εντάχθηκαν στο ΙΚΑ με τα καταστατικά τους. Η Ιονική είχε ανοίξει τον δρόμο και αυτή η πρωτοπορία αποτέλεσε παράδειγμα για όλο τον τραπεζικό χώρο.
Οι Καταλογισμοί εισφορών και η μάχη για το Εφάπαξ
Παράλληλα, αναδείχθηκε και μια άλλη σημαντική πτυχή του αγώνα μας: ο τότε διευθυντής του ΤΑΠΙΛΤ, συνάδελφος Νίκος Αλεξόπουλος, (Πρόεδρος τότε ο άρτι εκλιπών συνάδελφος Νίκος Κάβουρας), με μια τεκμηριωμένη και επίμονη διεκδίκηση, η οποία έγινε αποδεκτή και υπερψηφίστηκε από την πλειοψηφία του Δ.Σ. (μέλη του Δ.Σ. εγώ και ο συνάδελφος Γιάννης Χρυσικός), κατορθώσαμε να καταλογιστούν 48 εκατομμύρια ευρώ εις βάρος της Τράπεζας για μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, τα οποία αποδόθηκαν τελικά με εξωδικαστικό συμβιβασμό στον κλάδο πρόνοιας του ΤΑΠΙΛΤ, αμέσως μετά την ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθούν τα αποθεματικά του Κλάδου Πρόνοιας, τα οποία διαχύθηκαν στους συνταξιούχους της Ιονικής μετά τη δικαίωση από τον Άρειο Πάγο και την άρση του πλαφόν του Νόμου Σιούφα.
Ακολούθησαν νέοι καταλογισμοί που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας και άλλα 23 εκατομμύρια ευρώ εισήλθαν στον Κλάδο Πρόνοιας του ΤΑΠΙΛΤ (εφάπαξ), τα οποία συνέβαλαν στην προσαύξηση του εφάπαξ των συναδέλφων της Ιονικής, ενώ ακόμα και σήμερα με αυτά τα χρήματα υφίσταται δυνατότητα να αποδοθεί πλήρες εφάπαξ στους συνταξιούχους της Ιονικής, σύμφωνα με το καταστατικό του Κλάδου Πρόνοιας του ΤΑΠΙΛΤ.
Δυστυχώς, τα μνημόνια και οι μεταγενέστερες ενοποιήσεις των Ειδικών Κλάδων Πρόνοιας που επιβλήθηκαν στην πορεία, εμπόδισαν την πλήρη απόδοση του εφάπαξ στους δικαιούχους – μία αδικία που συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε μέχρι σήμερα μέσα από νομικές και συνδικαλιστικές διεκδικήσεις, διεκδικώντας την απόδοση των χρημάτων αυτών στους μοναδικούς δικαιούχους, τους συναδέλφους της Ιονικής!
Η Ιστορική Δικαίωση των Ιονικάριων: Μία Κατάκτηση που Άλλαξε τη Μοίρα μας
Για όσους δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα και σήμερα, 21 χρόνια μετά, η ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ (σήμερα ΕΦΚΑ) με το καταστατικό του Ταμείου μας, παραμένει η μεγαλύτερη κατάκτηση του χώρου της Ιονικής. Η ανάγκη για την ένταξη αυτή ήταν επιτακτική. Μετά τη συγχώνευση της Ιονικής με την Alpha Bank, οι νέοι εργαζόμενοι ασφαλίζονταν πλέον στο ΙΚΑ και όχι στο ΤΑΠΙΛΤ. Η ροή εισφορών προς το Ταμείο σταμάτησε, ενώ οι εθελούσιες έξοδοι που οργάνωνε η τράπεζα επιτάχυναν την αποχώρηση των παλαιών ασφαλισμένων συναδέλφων της Ιονικής. Αν δεν είχε γίνει εκείνη τη στιγμή η ένταξη, το ΤΑΠΙΛΤ θα είχε βρεθεί σε χειρότερη θέση από ό,τι σήμερα το ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ, θα είχε καταρρεύσει και η ασφάλεια των συντάξεων θα είχε διαταραχθεί ανεπανόρθωτα!
Αυτός είναι και ο λόγος που επιμένουμε εδώ και χρόνια πως το ΤΑΠΙΛΤ-ΑΤ θα έπρεπε να είχε ενοποιηθεί με το ΕΤΑΤ, πρώην ΕΤΕΑΜ, προκειμένου να είχε κι αυτό την ευνοϊκή εξέλιξη που είχε το ΤΑΠΙΛΤ. Δυστυχώς, όμως, όπως γνωρίζετε, έχουμε προσκρούσει στην υπόδικη διοίκηση του επικουρικού μας φορέα που εμποδίζει για δικούς της λόγους αυτή τη λύση.
Σε αυτή την υπόθεση, ο άνθρωπος που συνέβαλε τα μέγιστα στην υλοποίηση αυτού του άθλου ήταν ο αείμνηστος Ροβέρτος Σπυρόπουλος, ο οποίος έφυγε πρόωρα από τη ζωή. Οφείλουμε να τον θυμόμαστε πάντα με ευγνωμοσύνη, γιατί για εμάς τους Ιονικάριους, υπήρξε ο άνθρωπος που άλλαξε τη μοίρα μας, ο άνθρωπος που έσωσε το ασφαλιστικό μας μέλλον. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στήριξή του και τη συνδρομή του. Η παρουσία του τότε στο Υπουργείο αποτέλεσε το πιο κομβικό σημείο για τα συμφέροντά μας και τις ζωές μας και όλοι οι Ιονικάριοι δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε ότι εκείνος έκανε δυνατή την επίτευξη αυτού του στόχου.
Σήμερα, καθώς αναλογιζόμαστε εκείνες τις δύσκολες στιγμές, αναγνωρίζουμε πως η ένταξη του ΤΑΠΙΛΤ στο ΙΚΑ ήταν κάτι παραπάνω από μια διοικητική μεταρρύθμιση: ήταν μια πράξη αλληλεγγύης, μια νίκη των εργαζομένων που αρνήθηκαν να χάσουν τα δικαιώματά τους, μια κατάκτηση που διασφάλισε την αξιοπρέπεια και την κοινωνική ασφάλιση για χιλιάδες συναδέλφους.
Αυτή η ιστορία αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για όλο τον χώρο της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης. Ας μην ξεχνούμε ποτέ ότι πίσω από κάθε νομική διάταξη, πίσω από κάθε απόφαση, υπάρχουν άνθρωποι που δίνουν αγώνες και γράφουν ιστορία. Και εμείς, οι Ιονικάριοι, είμαστε περήφανοι που η ιστορία μας αυτή έχει γραφτεί με αγώνα, με σεβασμό στα δικαιώματα και με αφοσίωση στο κοινό καλό.