Λίγο διάστημα μετά την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, είχα δημοσιοποιήσει ένα άρθρο γνώμης τόσο στην ιστοσελίδα του Συλλόγου μας όσο και στην εφημερίδα μας «Συλλογική Ενημέρωση» (Τεύχος 84, Μάρτιος Απρίλιος 2022 – πατήστε εδώ) σχετικά με την εξελισσόμενη σύγκρουση, αναδεικνύοντας ότι κατά βάση πρόκειται για μία σύγκρουση μεταξύ δύο κόσμων, της Ανατολής και της Δύσης.
Στα τέλη του 20ού αιώνα, συγκεκριμένα το 1989, συνέβησαν δραματικά γεγονότα που έμελλε να αλλάξουν το ρου της ιστορίας. Πράγματι, αλλά όχι και να… τερματίσουν την ιστορία, όπως βαυκαλίζονταν ορισμένοι. Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου άφησε ανεξέλεγκτη την τότε μόνη υπερδύναμη, τις ΗΠΑ, να δρα στο γεωπολιτικό πεδίο, ενώ απελευθέρωσε απρόβλεπτες δυνάμεις που συν τω χρόνω θα έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα.
δεκαετία πλέον που ζούμε 2020-2030 πιστεύω ότι είναι καθοριστική, αφού αλλάζει ο κόσμος σε ισορροπία ισχύος, τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, όσο και σε οικονομικό, με άμεσες προεκτάσεις ανατροπής των κοινωνιών όπως τις γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Καλώ μάλιστα όσους συναδέλφους έχουν το ενδιαφέρον και ασχολούνται με τις γεωπολιτικές εξελίξεις να διαβάσουν εκείνο το άρθρο μου, αφού νομίζω ότι πλέον έχω επιβεβαιωθεί πλήρως στην ανάλυσή μου.
Τώρα πλέον που θεωρώ ότι υπάρχουν σημάδια ότι βαδίζουμε προς το τέλος αυτής της σύγκρουσης Ρωσίας – Ουκρανίας (Ανατολής – Δύσης), σίγουρα θα υπάρξουν αλυσιδωτές εξελίξεις το επόμενο διάστημα. Πιστεύω ότι είναι η μεγαλύτερη ήττα των ΗΠΑ μετά το Βιετνάμ, αλλά όχι και η πρώτη… Αφού μετά την πτώση του τείχους διεξήγαγαν πολλούς πολέμους με δική τους πρωτοβουλία και ιδιαίτερα σε όσους έγιναν κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα (βλ. Ιράκ, Αφγανιστάν και την έμμεση συμμετοχή σε ανατροπές καθεστώτων όπως η Αραβική Άνοιξη), τα αποτελέσματα ήταν ολέθρια για τους λαούς αυτών των περιοχών, αλλά κατέληξαν και σε ήττα των ΗΠΑ.
Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η ανατροπή του Προέδρου της Λιβύης Μουαμάρ Καντάφι που είχε μετατρέψει μία χώρα νομάδων σε μία από τις πλέον σταθερές χώρες της Βορείου Αφρικής, έχοντας κατορθώσει να ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο του λαού του που έζησε για δεκαετίες σε ευημερία. Η επέμβαση των ΗΠΑ είχε ως αποτέλεσμα, εκτός από την ανατροπή του Καντάφι, να διαλύσει κυριολεκτικά τη χώρα, τους θεσμούς της, να προκαλέσει εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και πλέον κανείς δεν είναι σίγουρος πότε και αν θα μπορέσει ποτέ να επανέλθει σε μία κανονικότητα και να λειτουργήσει σαν ένα σύγχρονο, οργανωμένο κράτος.
Ας μη λησμονούμε μάλιστα, ότι αυτή η εξέλιξη μας ζημίωσε και εθνικά: η Τουρκία έσπευσε να εκμεταλλευτεί τη μετά Καντάφι εποχή εγκαθιστώντας εκεί στρατιωτικές βάσεις, ελέγχοντας πλέον το μεγαλύτερο κομμάτι της Λιβύης, ενώ υπογράφηκε και το περίφημο τουρκολιβυκό μνημόνιο, με αποτέλεσμα η εξέλιξη αυτή – που είναι αποκλειστική ευθύνη της πολιτικής και των επεμβάσεων των ΗΠΑ στην περιοχή – να έχει δυσμενείς συνέπειες για τη χώρα μας.
Η τέως Υπερδύναμη αργοσβήνει και πέραν της πολεμικής ισχύος, αυτό καθίσταται εμφανές ιδιαίτερα αν δούμε το υπέρογκο εξωτερικό της χρέος που έχει σπάσει κάθε ρεκόρ στην ιστορία της χώρας και μάλιστα το 80% το κατέχει η μεγάλη της ανταγωνίστρια, η Κίνα. Πρόκειται για μία χώρα που ξεκάθαρα βρίσκεται σε παρακμή, με την τραγική επιλογή των ηγεσιών των τελευταίων ετών του Μπάιντεν και του Τραμπ να αναδεικνύει περίτρανα τη βαθιά κρίση και το διχασμό που διέρχονται οι ΗΠΑ.
Τον πόλεμο Ρωσίας Ουκρανίας τον επέβαλε η Αμερική με τις ενέργειές της, με ένα και μόνο σκοπό, να αποτρέψει την οικονομική κυριαρχία της Κίνας. Αλλά αυτό πλέον είναι αδύνατο γιατί τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει την κινέζικη επέλαση, αφού έχει επενδύσει μυθικά ποσά στη ρομποτική και τις νέες τεχνολογίες που θα την καταστήσουν πρωταγωνίστρια για τα πολλά επόμενα χρόνια.
Οι ΗΠΑ βέβαια ίσως έπαιξαν με αυτή την πολεμική αναμέτρηση ένα από τα τελευταία τους χαρτιά. Αν και μάλλον αυτό το χαρτί και πιο επικίνδυνο θα είναι η ανάμιξη στη σύρραξη της Μέσης Ανατολής που λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις.
Οι ευρωπαϊκοί λαοί οι μεγάλοι ηττημένοι
Αλλά στη σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας και τη νίκη οσονούπω της Ρωσίας δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ ηττημένες, αφού κατόρθωσαν σε αυτή την αναμέτρηση να συμπαρασύρουν το μεγαλύτερο μέρος των δυτικών χωρών και ιδιαίτερα των ευρωπαϊκών χωρών. Δυστυχώς η στάση των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών και ιδιαίτερα της Ε.Ε. ήταν πραγματικά απογοητευτική, αφού στοιχειωδώς δεν μπόρεσαν να αξιολογήσουν πόσο επικίνδυνος ήταν για τις εξελίξεις στην Ευρώπη αυτός ο πόλεμος, αφού οι άμεσες γεωπολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις δεν πλήττουν τις ΗΠΑ, αλλά πρωτίστως τις ευρωπαϊκές χώρες.
Πολύ σωστά άλλωστε τα διατυπώνει ο τέος καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος αποκαλεί τους Ευρωπαίους ηγέτες ανύπαρκτους και «νάνους». Πράγματι, είναι τρομακτικό αν κάποιος επιχειρήσει να συγκρίνει αυτούς που κρατούν τις τύχες των ευρωπαϊκών λαών στα χέρια τους με παλαιότερους Ευρωπαίους ηγέτες, όπως ο Φρανσουά Μιτεράν, ο Χέλμουτ Κολ, ο Βίλι Μπραντ, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αλλά και ο Ανδρέας Παπανδρέου – ο οποίος βέβαια είχε διατυπώσει την άποψη ότι η Ευρώπη πρέπει να εκτείνεται από το Γιβραλτάρ έως τα Ουράλια καθιστώντας την παγκόσμια υπερδύναμη για την ευημερία των λαών της Ευρώπης και πράγματι αυτός ήταν ο μεγάλος στόχος που δεν μπόρεσε να γίνει εφικτός από τις ανύπαρκτες ηγεσίες της Ε.Ε. που ουσιαστικά πλέον έχει υποβαθμιστεί σε ορντινάντσα των ΗΠΑ, ζημιώνοντας τους ευρωπαϊκούς λαούς.
Και μη νομίζουμε ότι τα ευρωπαϊκά κράτη και οι λαοί στο σύνολό τους ακολουθούν πιστά αυτό το δόγμα. Αντίθετα, ήδη το τσουνάμι έχει αρχίσει να ξεχύνεται απειλητικά. Και δεν είναι πλέον μόνο ο Όρμπαν που τάσσεται στο πλευρό της Ρωσίας. Πρόσφατα στις εκλογές της Σλοβακίας επικράτησε το κόμμα με φιλορωσική πολιτική, αλλά ακόμα και στην Πολωνία ηττήθηκαν οι ακροδεξιοί θιασώτες και υπερθεματιστές της σύγκρουσης της Ευρώπης με τη Ρωσία.
Στη «λάθος πλευρά της ιστορίας»» – Καταστροφικές οι επιλογές εξωτερικής πολιτικής για τα συμφέροντά μας
Να έρθουμε όμως και στα δικά μας. Πάγιο – και επιτυχημένο – δόγμα της Μεταπολίτευσης στη διαμόρφωση της εξωτερικής μας πολιτικής μέχρι σήμερα ήταν η πολυδιάστατη θέση της Ελλάδας, η διατήρηση των ισορροπιών και οι προσεκτικοί χειρισμοί, γιατί μπορεί μεν να ανήκουμε στην Ευρώπη και τη Δύση, αλλά βρισκόμαστε στα διαχρονικά φλεγόμενα Βαλκάνια με ανοιχτό μέτωπο προς Ανατολάς, με διαρκή κίνδυνο για την ακεραιότητα της πατρίδας μας.
Η Ελλάδα δεν είχε κανένα λόγο να εμφανίζεται απροκάλυπτα ως το… γκεσέμι των ΗΠΑ, να σπεύσει από τους πρώτους να εκφραστεί με θέσεις και ενέργειες εναντίον της Ρωσίας, γιατί πολύ φοβάμαι ότι αυτή η στάση δε θα περάσει απαρατήρητη και θα έχει σημαντικές συνέπειες στη συνέχεια…
Όταν τελειώσει ο πόλεμος, ορισμένες από τις ευρωπαϊκές χώρες σίγουρα θα στραφούν προς τη Ρωσία για να αποκαταστήσουν σχέσεις και να επωφεληθούν από ενδεχόμενη συνεργασία. Άλλωστε δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι η Ρωσία είναι η παγκόσμια υπερδύναμη στον τομέα της ενέργειας.
Είμαστε μία αδύναμη οικονομία, ευάλωτη και εξαρτώμενη στα ενεργειακά θέματα και παρόλα αυτά επιλέξαμε μόνοι μας να βάλουμε το κεφάλι μας στην γκιλοτίνα. Αντίστοιχα, με την ακραία αντιρωσική στάση μας, χάσαμε ένα μεγάλο πλεονέκτημα που είχαμε με την πολυετή παράδοση συνεργασίας και εξαγωγής αγροτικών προϊόντων και προσέλκυσης τουριστικών ρευμάτων από τη Ρωσία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται βεβαίως.
Φοβάμαι ότι η πατρίδα μας θα βρεθεί σε απόλυτα μειονεκτική θέση, κυρίως επειδή εναντιώθηκε τόσο σφοδρά στη Ρωσία σε περίοδο πολέμου, χωρίς να τηρήσει τα ελάχιστα προσχήματα. Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκατασταθούν οι σχέσεις και θα απαιτηθούν αριστοτεχνικοί χειρισμοί για να επιδιώξουμε ενδεχόμενα οφέλη στήριξης στα εθνικά μας θέματα, ενώ έχουμε ακόμα ανοιχτό το θέμα της Κύπρου και η Τουρκία αμφισβητεί το καθεστώς στο Αιγαίο και πολύ αμφιβάλλω ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να φέρει εις πέρας μία τόσο δύσκολη αποστολή…
Αντίθετα μάλιστα, επειδή για πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση σταθήκαμε στη «λάθος πλευρά της ιστορίας», πιστεύω ότι θα βρεθούμε ενώπιον δυσάρεστων συνεπειών στα εθνικά μας θέματα και στον τομέα των γεωπολιτικών εξελίξεων στο μέλλον.
Ο γεωπολιτικός χάρτης αλλάζει – Βρισκόμαστε στην πλευρά των ηττημένων
Είναι ξεκάθαρο και στον πλέον αδαή ότι υπάρχουν ριζικές ανατροπές στην παγκόσμια γεωπολιτική ισχύ. Οι οικονομικές ζώνες αλλάζουν, αφού έχει πληγεί η οικονομική κυριαρχία των ΗΠΑ, αλλά οι επιπτώσεις είναι πιο άμεσες και έντονες στην Ευρώπη, η οποία έχοντας σημαντικό έλλειμμα ενέργειας, θα είναι δύσκολο να ανταγωνιστεί άλλες οικονομίες που προμηθεύονται ενέργεια στο 1/3 του κόστους!
Άλλωστε, η καμπάνα της κρίσης ήδη χτυπά στη Μητρόπολη της Ευρώπης, τη Γερμανία, αφού πλέον όλοι οι οικονομικοί οίκοι και εκτιμητές συνηγορούν ότι είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που οδηγείται σε ύφεση. Και όταν βέβαια οδηγείται σε ύφεση η ατμομηχανή της Ευρώπης, είναι βέβαιο ότι αν η Γερμανία υποστεί ένα κρυολόγημα, η υπόλοιπη Ευρώπη και ιδιαίτερα τα πιο αδύναμα οικονομικά κράτη, όπως η Ελλάδα, θα καταλήξουμε σε… πνευμονία!
Σαράντος Φιλιππόπουλος