Το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Η Σταχομαζώχτρα», από τα γνωστότερα του Σκιαθίτη συγγραφέα, πρωτοδημοσιεύτηκε τα Χριστούγεννα του 1889 στην εφημερίδα «Εφημερίς». Το διήγημα ανήκει στα Χριστουγεννιάτικα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, αφού ο δραματικός χρόνος είναι η περίοδος των Χριστουγέννων.

Η σταχομαζώχτρα είναι μια ταλαιπωρημένη γιαγιά η οποία έχει χάσει τον άντρα της, μια κόρη και δυο γιους. Ζει πολύ φτωχικά με τα δυο εγγονάκια της (τον Γέρο και την Πατρώνα) τα οποία προσπαθεί να ζήσει μόνη. Κάνει πολλές δουλειές για να τα βγάλει πέρα όμως το κυριότερο εισόδημα της προέρχεται απ΄ το μάζεμα του σταχιού. Την εποχή του θερισμού παίρνει το καΐκι από τη Σκύρο και φτάνει στη Βόρεια Εύβοια. Εκεί από τα θερισμένα χωράφια μαζεύει τα πεσμένα στο χώμα στάχια που έχουν αφήσει οι αγρότες. Η τελευταία χρονιά δεν ήταν αποδοτική και αντιμετώπιζε μεγάλες δυσκολίες, όμως ένα απρόσμενο γράμμα τα Χριστούγεννα απ’ τον ξενιτεμένο γιο της, της δίνει πνοή ελπίδας.

Στο διήγημα εμφανίζονται πολλά από τα θέματα που χαρακτηρίζουν το έργο του Παπαδιαμάντη (ανάμεσά τους και η κοινωνική θέση της γυναίκας). Η κεντρική ηρωίδα ανταπεξέρχεται με περηφάνια στις δυσκολίες της ζωής, μέχρι τελικά να έρθει το «χριστουγεννιάτικο θαύμα» που θα την ανακουφίσει από τα βάσανά της. Ένα θαύμα βέβαια λιτό και ουσιαστικό, που απλώς θα προσφέρει μία ανθρώπινη διέξοδο για την ίδια και τα εγγόνια της. Σε πόσο μεγάλη αντίθεση πράγματι έρχεται η κοινωνία που περιγράφεται στο διήγημα σε σχέση με τη σημερινή κοινωνία του άκρατου υλισμού, που έχει μετατρέψει τα Χριστούγεννα σε ένα καταναλωτικό πανηγύρι; Μέσα στην περίοδο της πανδημίας και της καραντίνας, τα πρωτόγνωρα αυτά Χριστούγεννα που δεν μπορούμε να βρεθούμε με τους δικούς μας ανθρώπους, ας αναλογιστούμε τι πραγματικά αξίζει στη ζωή και ας το φυλάξουμε μέσα μας για το μέλλον : 

.

Η Σταχομαζώχτρα – Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης