Ο εφευρέτης της κατασκευής του χαρτιού Τσάι Λουν – Από το facebook της συναδέλφισσας Βέτας Μαυροπούλου

Έχετε ποτέ σκεφτεί πώς ήταν η καθημερινότητα της ανθρωπότητας πριν από την εφεύρεση κάποιων από τα πιο εύχρηστα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε και τα θεωρούμε δεδομένα στη ζωή μας;

Και πόσο μεγάλη ευγνωμοσύνη χρωστούμε σε αυτούς τους εφευρέτες που συχνά δεν έχουν τη θέση που τους αρμόζει στο πάνθεον της ιστορίας, όπως κάποιοι άλλοι συνάδελφοί τους, παρά το γεγονός ότι οι εφευρέσεις τους είναι το ίδιο ή και ακόμα πιο χρηστικές και απαραίτητες;

Αν λοιπόν σας ρωτήσει κάποιος ποιος εφηύρε μία συσκευή που χρησιμοποιούμε καθημερινά τους δύο τελευταίους αιώνες, το τηλέφωνο, πιθανόν οι περισσότεροι να μπορείτε να ονοματίσετε τον Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ.

Αν όμως σας ρωτήσει κάποιος ποιος είναι ο εφευρέτης της κατασκευής ενός υλικού, το οποίο έκανε δυνατή την ανάπτυξη του πολιτισμού και του πνεύματος ολόκληρης της ανθρωπότητας και χρησιμοποιείται εδώ και δεκάδες αιώνες – αναφερόμαστε στο χαρτί – αλήθεια πόσοι θα γνωρίζετε την απάντηση;;;;

Πρόκειται για τον Κινέζο Τσάι Λουν, ο οποίος παρουσίασε την τεράστιας σημασίας εφεύρεσή του το 105 μ.Χ. στην αυλή των Χαν. Σε ένα κόσμο που έχει κατακτηθεί και ηγεμονεύεται από τη δυτική ιδεολογία και κουλτούρα, ίσως δεν είναι τυχαίο ότι το όνομα του Ανατολίτη Τσάι Λουν, του εφευρέτη του χαρτιού, παραμένει ευρύτατα άγνωστο…

Μία σύντομη έκδοση της ιστορίας του Τσάι Λουν και της εφεύρεσής του μέχρι την παγκόσμια εξάπλωσή του, δημοσίευσε η εξαίρετη συναδέλφισσα Ελισάβετ (Βέτα) Μαυροπούλου στην προσωπική της σελίδα στο facebook. Η Βέτα, η οποία υπηρέτησε στα καταστήματα στο Ηράκλειο Κρήτης στην 62 Μαρτύρων, την Κορνάρου, την Ελευθερίου Βενιζέλου και τη Λεωφόρο Δημοκρατίας, ζει μία όμορφη ζωή μετά την αποχώρησή της από την τράπεζα, ασχολούμενη με το διάβασμα, το κολύμπι και το εργόχειρο. Η αγαπημένη της ασχολία βέβαια είναι η μαγειρική στην οποία διαπρέπει και για αυτό όταν επισκεφθούμε την Κρήτη «απαιτούμε» να μας κάνει το τραπέζι και να γευτούμε τις δημιουργίες της!

Η ιστορία του εφευρέτη του χαρτιού μας φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα και σας την παρουσιάζουμε :


Ο εφευρέτης της κατασκευής του χαρτιού Τσάι Λουν

Το όνομα του εφευρέτη του χαρτιού είναι σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό της Ευρώπης και της Δύσης γενικότερα. Δεδομένης της σπουδαιότητας της εφεύρεσής του, προξενεί πραγματικά εντύπωση, το ότι ακόμα και μεγάλες εγκυκλοπαίδειες της Δύσης, δεν αναφέρουν καν το όνομά του. Αυτό θα ήταν κατανοητό αν υπήρχε έστω η υποψία ότι ο Τσάι Λουν (50-121 μ.Χ.) δεν ήταν πραγματικό πρόσωπο αλλά αποκύημα φαντασίας των Κινέζων.

Όμως, όπως φαίνεται και από τα επίσημα στοιχεία της δυναστείας των Χαν, ο Τσάι Λουν ήταν υπαρκτό πρόσωπο, έζησε και υπηρέτησε ως αξιωματούχος στην Κινέζικη αυτοκρατορική αυλή της Δυναστείας των Χαν 1800 χρόνια πριν. Δεν ξέρουμε πολλά για τη ζωή του. Τα κινέζικα αρχεία, αναφέρουν απλώς ότι ήταν ευνούχος, ότι ο αυτοκράτορας χάρηκε και ευχαριστήθηκε όταν το 105 μ.Χ. του παρουσίασε την εφεύρεσή του και του απένειμε τίτλο ευγενείας και τον έκανε πολύ πλούσιο από τα χρήματα που του έδωσε. Αργότερα, μπλέχτηκε σε συνομωσία αυλικών και αυτό τον οδήγησε σε αυτοκρατορική δυσμένεια και στην απομάκρυνσή του από την αυλή. Σύμφωνα με τα αρχεία, ο Τσάι Λουν, έκανε ένα μπάνιο, ντύθηκε με τα καλύτερά του ρούχα, και ήπιε δηλητήριο.

                                                     *

Είναι δύσκολο να φανταστούμε τη ζωή μας χωρίς το χαρτί. Πριν τον Τσάι Λουν, στη Κίνα, τα βιβλία τα έφτιαχναν από μπαμπού και ήταν βαριά και άχαρα. Μερικά τα έφτιαχναν από μετάξι, αλλά ήταν πολύ ακριβά. Την ίδια εποχή, στη Δύση, τα βιβλία φτιάχνονταν είτε από πάπυρο (από τον οποίο προέρχεται η λέξη paper), ή από περγαμηνή που κατασκευαζόταν από δέρμα μοσχαριού ή προβάτου.

Ο Τσάι Λουν πέτυχε να κατασκευάσει χαρτί από ίνες σησαμιάς, μπαμπού, φλούδες δέντρου και ράκη ρούχων. Έφτιαχνε ένα πολτό από αυτές τις πρώτες ύλες, τον άπλωνε σε λεπτές στρώσεις, αυτές μετά τις πίεζε σε πρέσες και τελικά τις στέγνωνε. Έτσι, παρήγαγε ένα υλικό λεπτό, ανθεκτικό και ομοιόμορφο, πάνω στο οποίο μπορούσε κάποιος να γράψει χωρίς πρόβλημα. Η εφεύρεση του Τσάι Λουν άλλαξε δραματικά την κατάσταση στην Κίνα. Με διαθέσιμο πια το κατάλληλο υλικό γραφής, ο Κινέζικος πολιτισμός αναπτύχθηκε με γρήγορους ρυθμούς και σε λίγους αιώνες κατάφερε να φτάσει στο επίπεδο της Δύσης, στη φιλοσοφία, στην αστρονομία, στα μαθηματικά, στην ιατρική και στις άλλες επιστήμες αλλά και στις τέχνες.

                                               *

Όταν η Ευρώπη περνούσε τα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα, η Κίνα προόδευσε και πολλές εφευρέσεις της εποχής της ήρθαν σταδιακά και στη Δύση, όπως η πορσελάνη, η πυξίδα, η πυρίτιδα, τα πυροτεχνήματα, το μετάξι, ο σεισμογράφος, η χρήση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και πολλές άλλες. Άλλωστε, από τα ταξίδια του Μάρκο Πόλο, τον 13ο αιώνα, μάθαμε ότι η Κίνα ευημερούσε και είχε πολύ πιο προηγμένο πολιτισμό από την Ευρώπη.

Οι Κινέζοι κράτησαν για πέντε αιώνες, μυστικό από τη Δύση τον τρόπο παρασκευής του χαρτιού. Το παρασκεύαζαν όμως στην Κορέα, στο Βιετνάμ και λίγο αργότερα και στην Ιαπωνία. Μέχρι τον 7ο αιώνα η κατασκευή χαρτιού είχε επεκταθεί στο Νεπάλ, στην Ινδία και στο Πακιστάν. Όμως το 751, μερικοί Κινέζοι κατασκευαστές χαρτιού αιχμαλωτίστηκαν από τους Άραβες και το χαρτί άρχισε να παράγεται στις μεγάλες πόλεις της Μέσης Ανατολής, όπως η Σαμαρκάνδη στην Κεντρική Ασία και αργότερα στις αραβικές πρωτεύουσες Βαγδάτη και Δαμασκό, από ίνες λιναριού που το έκαναν λεπτότερο και πιο ανθεκτικό. Στην Ευρώπη η μέθοδος παρασκευής χαρτιού έγινε γνωστή από τους Άραβες της Ισπανίας και το 1150 κατασκευάστηκε το πρώτο εργοστάσιο χαρτιού.

                                            *

Η εφεύρεση του χαρτιού είναι μια από τις μεγαλύτερες της ιστορίας. Τον 15ο αιώνα, με την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο, έγινε δυνατή η φθηνή και άφθονη παραγωγή βιβλίων, που τελικά οδήγησε τη Δύση, στην έξοδο από το Μεσαίωνα και στην έναρξη της Αναγέννησης και στην ταχύτατη πολιτισμική της ανάπτυξη. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι ήδη από τον 11ο αιώνα ο Κινέζος Μπι Σενγκείχε εφεύρει την τυπογραφία με κινητά στοιχεία.

Η προσφορά λοιπόν του Τσάι Λουν στην ανθρωπότητα είναι ανυπολόγιστη. Το χαρτί σήμερα παράγεται σε τεράστιες ποσότητες, ποικίλες ποιότητες, από διάφορα υλικά, κυρίως από ξυλοπολτό, είναι πολύ φτηνό, εύχρηστο.