«Έφυγε» ο τολμηρός Ντίνος Χριστιανόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ποιητές και λογοτέχνες

Εκδότης, συλλέκτης έργων τέχνης, πρώην ιδιοκτήτης της πινακοθήκης της «Διαγωνίου», λαογράφος, μελετητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος, βιβλιοκριτικός και βεβαίως ένας από τους πλέον «συζητημένους» ποιητές και λογοτέχνες των τελευταίων χρόνων.

Αλλά και δηκτικός, «στριμμένος» (σύμφωνα με δικά του λόγια), τολμηρός, ερωτικός, προκλητικός, ασυμβίβαστος…

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος πέθανε χθες σε ηλικία 89 ετών στην αγαπημένη και γενέθλια πόλη του, τη Θεσσαλονίκη, την οποία ουδέποτε εγκατέλειψε, αφήνοντας μία ανεκτίμητη πνευματική κληρονομιά στη χώρα μας – που δυστυχώς από πατρίδα των ποιητών και των λογοτεχνών, τα τελευταία χρόνια υποφέρει από την πνευματική και πολιτιστική ένδεια…


Ο κατά κόσμον Κωνσταντίνος Δημητριάδης (το ψευδώνυμό του το απέκτησε από τις πρώτες του εμφανίσεις σε λογοτεχνικά περιοδικά ήδη από την εφηβική ηλικία στις οποίες υπέγραφε ως «Χριστιανόπουλο», καθόσον είχε μεγαλώσει με θρησκευτικές αρχές, παρακολουθούσε το κατηχητικό και παρέμεινε πιστός σε όλη του τη ζωή, παρά τον ανατρεπτικό χαρακτήρα των έργων του) γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1931 στη «Νύμφη του Θερμαϊκού. Οι γονείς του ήταν πρόσφυγες και πέρασε φτωχικά παιδικά χρόνια με στερήσεις. Μέσα από αυτές όμως σκληραγωγήθηκε, αλλά και αγάπησε τον απλό λαό που επιβιώνει μέσα στις κακουχίες, στοιχεία που βεβαίως αποτυπώνονται στη συνέχεια στο έργο του.

Στην εφηβεία του αμφιταλαντεύτηκε αν θα σπουδάσει θεολογία ή στην Καλών Τεχνών, αλλά τελικά κατέληξε στη Φιλολογία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, χωρίς όμως ποτέ να ασκήσει το επάγγελμα του φιλόλογου.

Ο ίδιος είχε ανιχνεύσει νωρίς την κλίση του στην ποίηση, όπως και την ομοφυλοφιλία του, που βρίσκεται στον πυρήνα του έργου του, γύρω από τον οποίο όμως εμφανίζονται πολλά στοιχεία για την κοινωνική ζωή, για την αγάπη του για τη μουσική και ιδιαιτέρως για το ρεμπέτικο και για τη θρησκεία.

Μόλις σε ηλικία 19 ετών εξέδωσε με δικά του έξοδα την ποιητική συλλογή με τίτλο «Εποχή των ισχνών αγελάδων», η οποία θεωρήθηκε προκλητική από τους συντηρητικούς κύκλους της εποχής, ίσως μάλιστα όχι τόσο για την παραδοχή της ομοφυλοφιλίας του, όσο για τον ιδιαίτερο, άμεσο, αιχμηρό και συχνά αφοριστικό προσωπικό ύφος με την οποία παρουσίαζε τις σκέψεις του για αυτήν ο δημιουργός. Παρά τις επικρίσεις, η ποιητική συλλογή προκάλεσε αίσθηση και τον έκανε γνωστό στην πνευματική κοινότητα.

Παρά το γεγονός ότι εργάστηκε για 8 χρόνια στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης (με μεγάλη επιμέλεια και επιτυχία μάλιστα), παραιτήθηκε και αφιερώθηκε στη λογοτεχνία (και όχι μόνο).

Καυστικός και ειρωνικός σε πολλά σημεία των έργων του, είχε χαρακτηριστεί “τολμηρός” λόγω της απενοχοποίησης πολλών λέξεων που συμπεριλάμβανε σε αυτά, κάτι που είχε σχολιαστεί έντονα. Τρανό παράδειγμα είναι η λέξη “καύλα” την οποία είχε χρησιμοποιήσει πολλάκις, τόσο σε ποιήματά του όσο και σε συνεντεύξεις του.

Η μεγάλη του προσφορά στα γράμματα του τόπου αποτυπώνεται κυρίως μέσω του περιοδικού «Διαγώνιος» που ίδρυσε και ανέλαβε το 1958, το οποίο κυκλοφόρησε με μικρά διαλείμματα (για «πνευματική ανάπαυση») μέχρι το 1983, ενώ το 1962 δημιούργησε τον εκδοτικό οίκο «Εκδόσεις της Διαγωνίου», προτείνοντας και εκδίδοντας σημαντικούς λογοτέχνες. (Νίκος – Αλέξης Ασλάνογλου, Γιώργος Ιωάννου, Περικλής Σφυρίδης, Σάκης Παπαδημητρίου κ.ά).

Στην περίοδο της Χούντας έγιναν προσπάθειες να κλείσει ο εκδοτικός οίκος, αλλά κατόρθωσε μέσω στρατιωτικών, θαυμαστών του έργου του, να το αποτρέψει. Η έκρηξη του περιοδικού Τύπου τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 τον έκαναν τρομερά γνωστό και αγαπητό σε ένα κοινό που μέχρι τότε αγνοούσε την ύπαρξή του.

Ο ίδιος πάντως δεν έπαψε ποτέ να έχει έναν αιχμηρό δημόσιο λόγο και μάλιστα να μιλά με αγάπη για την πόλη του (ιδιαίτερα την παλιά πόλη της Θεσσαλονίκης που τη λάτρευε καθώς θεωρούσε ότι τον είχε γαλουχήσει με τις αξίες του), ενώ ταυτόχρονα συνήθιζε να βάλλει εναντίον της νέας γενιάς λογοτεχνών και «κουλτουριάρηδων», επισημαίνοντας τη μεγάλη απόσταση με την αυθεντικότητα των παλαιών λογοτεχνών. Παρά το γεγονός ότι λοιδορήθηκε από πολλούς, κάθε του εμφάνιση γινόταν σε κατάμεστους χώρους εκδηλώσεων και αποτελούσε σημαντικό γεγονός, ενώ οι συνεντεύξεις του αποδεικνύονταν απολαυστικές και ιδιαίτερα διδακτικές.

Όταν το 2012 του απένειμαν το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του δεν το δέχτηκε, δηλώνοντας: «Το ότι απέρριψα το βραβείο ήταν για μένα μια πράξη ζωής», παραπέμποντας βέβαια στο περίφημο κείμενό του «Εναντίον», το οποίο έγραψε το 1977, μέσω του οποίου καταφερόταν εναντίον των τιμητικών διακρίσεων (βλ. συνέχεια).

Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από έντονα ερωτική διάθεση και επιρροές από το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη. «Πάντως, η βασικότερη διαφορά είναι ότι ο Καβάφης είναι φιλήδονος, ενώ εγώ γράφω για την αγωνία της ερωτικής στέρησης», έλεγε. Η αγάπη που σε όλη του τη ζωή έδειχνε στους λαϊκούς ανθρώπους τού επιστράφηκε στο ακέραιο. Τα τελευταία χρόνια η υγεία του είχε αρχίσει να φθίνει. Ωστόσο, συνέχιζε να δέχεται θαυμαστές και φίλους στο μέτρο του δυνατού και να τους αποχαιρετά με το μοναδικό του τρόπο : 

«Να περνάς πάντα καυλά, μωρό μου και να μη με ξεχνάς».

.

Μερικά σημαντικά στοιχεία για τη ζωή και το έργο του :

 .

1. Ο τολμηρός και “στριμμένος” ποιητής

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος είχε ένα χαρακτηριστικό ύφος στα ποιήματά του, τα οποία είχαν ως κυρίαρχο θέμα την εφήμερη ομοφυλοφιλική σχέση και το ερωτικό πάθος που οδηγεί στην ταπείνωση και στη μοναξιά. Επίσης, αρκετά ποιήματά του είχαν μια κοινωνική οπτική, ενώ υμνούσε συχνά το ρεμπέτικο τραγούδι.

Καυστικός και ειρωνικός σε πολλά σημεία των έργων του, είχε χαρακτηριστεί “τολμηρός” λόγω της απενοχοποίησης πολλών λέξεων που συμπεριλάμβανε σε αυτά, κάτι που είχε σχολιαστεί έντονα. Τρανό παράδειγμα είναι η λέξη “καύλα” την οποία είχε χρησιμοποιήσει πολλάκις, τόσο σε ποιήματά του όσο και σε συνεντεύξεις του.

Επιπλέον, ο έντονος τρόπος συμπεριφοράς του τού είχε προσδώσει διάφορα επίθετα, όπως “παράξενος”, “αιρετικός”, “ιδιόρρυθμος”, με τον ίδιο να χαρακτηρίζει τον εαυτό του “στριμμένο”…

 

2. “Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας”

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έχει μελοποιηθεί από οκτώ άτομα, ωστόσο, ο ίδιος έκανε ιδιαίτερη μνεία στον Μάνο Χατζιδάκι, αλλά και τον Σταύρο Κουγιουμτζή, που ήταν οι πιο γνωστοί. Παρόλα αυτά, είχε δηλώσει σε συνεντεύξεις του ότι ήταν κατά της μελοποίησης, γιατί θεωρούσε ότι υποβιβάζει την ποίηση.

Επίσης, το ποίημά του “Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας” έχει μελοποιήσει και τραγουδήσει ο Διονύσης Σαββόπουλος, με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο να μην ήταν και τόσο χαρούμενος για αυτό.

Σε συνέντευξή του είχε δηλώσει για αυτό: “Παρότι του τα παραχώρησα από αγάπη, ούτε ανέφερε το όνομά μου στον δίσκο ούτε και με πλήρωσε ποτέ, πράγμα που το θεωρώ ντροπή!”.

3. “Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης”

Το 2011 ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του, ωστόσο, αρνήθηκε να το παραλάβει, παραπέμποντας στο κείμενό του “Εναντίον” από το 1979. Στο κείμενό του αυτό ο ποιητής κατέγραψε την εναντίωσή του προς κάθε είδους τιμητική διάκριση, γράφοντας:

 

«Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης, απ΄ όπου και αν προέρχεται….

Είμαι εναντίον των βραβείων γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατώτερου μου – και κάποτε πρέπει να απαλλαγούμε από την συγκατάβαση των μεγάλων. Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά – και κάποτε πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από την ζωή μας…

Είμαι εναντίον των χρηματικών επιχορηγήσεων, σιχαίνομαι τους φτωχοπρόδρομους που απλώνουν το χέρι τους για παραδάκι. Οι χορηγίες μεγαλώνουν την μανία μας για διακρίσεις και την δίψα μας για λεφτά΄ ξεπουλάνε την ατομική ανεξαρτησία μας.

Είμαι εναντίον των σχέσεων με το κράτος και βρίσκομαι σε διαρκή αντιδικία μαζί του. Πότε μου δεν πάτησα σε υπουργείο, και το καυχιέμαι. Η μόνη μου εξάρτηση απο το κράτος είναι η εφορεία, που με γδέρνει.

Είμαι εναντίον των εφημερίδων. Χαντακώνουν αξίες, ανεβάζουν μηδαμινότητες, προβάλλουν ημετέρους, αποσιωπούν τους απροσκύνητους΄ όλα τα μαγειρεύουν, όπως αυτές θέλουν. Δεξιές, αριστερές, κεντρώες – όλες το ίδιο σκατό….

Είμαι εναντίον κάθε ιδεολογίας, σε οποιαδήποτε απόχρωση και αν μας την πασέρνουν. Όσο πιο γοητευτικές και προοδευτικές είναι οι ιδέες, τόσο πιο τιποτένια ανθρωπάκια μπορεί να κρύβονται από πίσω τους. Όσο πιο όμορφα τα λόγια τους, τόσο πιο ύποπτα τα έργα τους. Όσο πιο υψηλοί οι στόχοι, τόσο πιο άνοστοι οι στίχοι.

Είμαι, προπάντων, εναντίον κάθε ατομικής φιλοδοξίας, που καθημερινά μας οδηγεί σε μικρούς και μεγάλους συμβιβασμούς. Αν σήμερα κυριαρχούν παραγοντίσκοι και τσανάκια, δεν φταίει μόνο το κωλοχανείο΄ φταίνε και οι δικές μας παραχωρήσεις και αδυναμίες. Αν πιάστηκε η μέση του οδοκαθαριστή, φταίμε και εμείς που πετούμε το τσιγάρο μας στο δρόμο. Κι αν η λογοτεχνία μας κατάντησε σκάρτη, μήπως δεν φταίει και η δική μας σκαρταδούρα».

 

(Κείμενο του 1977 στο περιοδικό ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ, αρ. 1, Ιανουάριος – Απρίλιος 1979)

https://www.youtube.com/watch?time_continue=8&v=SphlpGtAHik&feature=emb_logo

4. Η ομοφυλοφιλία και τα ερωτικά ποιήματα

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος είχε δηλώσει και μιλήσει ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία του εδώ και πολλά χρόνια. Άλλωστε, στα ποιήματά του περιγραφόταν με έναν ιδιαίτερο τρόπο ο ομοφυλοφιλικός έρωτας, ενώ διαφωνούσε έντονα όταν χαρακτήριζαν τα ποιήματά του “ομοφυλοφιλικά”, καθώς πίστευε πως ήταν καθαρά “ερωτικά” και πως ο ορισμός που τους προσέδιδαν ήταν εντελώς λανθασμένος.

 

Σε συνέντευξή του είχε δηλώσει:

“Τα ποιήματά μου είναι εντελώς ερωτικά. Η λεζάντα αυτή, την έχω βάλει εγώ, γιατί κάποιοι κακοήθεις θα λέγανε ομοφυλόφιλα. Πρώτα πρώτα δεν έχουν δίκιο αυτοί που τα λένε, για το βασικό λόγο ότι δεν είναι όλα ομοφυλόφιλα. Δεύτερον, και για έναν άλλο μυστήριο λόγο, γιατί η ομοφυλοφιλία είναι αυτή που δημιουργεί τελικά την αίσθηση του ερωτικού. Ένας μη ομοφυλόφιλος ποιητής δεν μπορεί να είναι ερωτικός. Αυτό φαίνεται υπερβολή, δεν ξέρω πώς φαίνεται. Απλά είναι μια αλήθεια. Αντίθετα εγώ ως ομοφυλόφιλος μπορώ να εκφράσω καλύτερα και μη ομοφυλόφιλους έρωτες”.

 

5. Επίτιμος διδάκτορας του ΑΠΘ

Την 1η Ιουνίου του 2011 ο Ντίνος Χριστιανόπουλος αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).

Ο ποιητής και λογοτέχνης είχε δηλώσει από παλιά ότι δεν θα δεχόταν καμία τιμή – όπως είδαμε παραπάνω. Τη συγκεκριμένη, όμως, τιμή τη δέχτηκε για δυο λόγους, όπως είχε εξηγήσει:

 

“Το ξέρω πως παλιότερα έχω δηλώσει ότι δε θα λάμβανα ποτέ βραβείο αλλά αυτό το κάνω για να μιλήσω επιτέλους εγώ για τους ποιητές αυτής της πόλης”.

Είχε προσθέσει πως η τιμή αυτή έγινε από τη σχολή του κι αυτός ήταν ο δεύτερος λόγος που τον είχε κάνει να δεχτεί. 

 

Πηγές :

www.lifo.gr

www.news247.gr