Μία πρόταση “πραγματικής” ανάπτυξης 
Κύριοι,
Ανάπτυξη, ανάπτυξη, ανάπτυξη! Η μαγική λέξη, ο πολυπόθητος στόχος, η Γη της Επαγγελίας για τους Έλληνες. Οι συνεχείς αναφορές στο συγκεκριμένο όρο από πολιτικούς παράγοντες, ΜΜΕ, κοινωνικούς φορείς κ.λπ. έχουν προσδώσει μία -εκτός πραγματικότητας- βαρυσήμαντη διάσταση, που μας απομακρύνει τελικά από το νόημα και την ουσία της υπόθεσης. Η χρήση του όρου γίνεται περισσότερο συνθηματολογικά, ως ευχολόγιο, παρά στα πλαίσια μίας οργανωμένης προσπάθειας και της δημιουργίας των κατάλληλων προϋποθέσεων. Λησμονούμε όμως ότι για να επιτευχθεί η πολυθρύλητη ανάπτυξη, απαιτούνται ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση… Επιβάλλεται να καταρτιστεί ένα στρατηγικό πλαίσιο, που θα κινητοποιήσει τον κρατικό μηχανισμό και τα αντανακλαστικά της κοινωνίας.
Δε διεκδικώ δάφνες… επαΐοντα επί παντός επιστητού, αλλά θέλω να πιστεύω ότι καταβάλλω προσπάθειες να ξεδιαλύνω το πυκνό στρώμα του λαϊκισμού και να συμβάλω από τη θέση μου ως πρόεδρος ενός συνδικαλιστικού σωματείου στην εξέταση των προβληματικών φαινομένων και την εξεύρεση λύσεων.
Στα πλαίσια της υπεύθυνης προσπάθειας που πρέπει να γίνει για να έλθει η ανάπτυξη στην πράξη και όχι στα λόγια, καταθέτω μία “πρωτόλεια” πρόταση, που σίγουρα απαιτεί προσθήκες και βελτιώσεις, στην κρίση κάθε ενδιαφερόμενου για να την αναδείξει.
.
Προτεραιότητα στις υποβαθμισμένες περιφέρειες
Ποια είναι τα πλέον ευαίσθητα τμήματα της Ελλάδας, όπου γεωπολιτικές, ιστορικές και πολιτικές αιτίες έχουν δημιουργήσει συνθήκες οικονομικής καθυστέρησης, εμποδίζοντας τη συσσωμάτωση σε πιο ανεπτυγμένα τμήματα της χώρας; Φυσικά η Ήπειρος, που κατέχει θλιβερές πρωτιές στα αναπτυξιακά διαγράμματα της Ε.Ε., αλλά και η Μακεδονία και η Θράκη σε συνδυασμό με το νησιωτικό σύμπλεγμα που ξεκινά από τη Σαμοθράκη και καταλήγει στην Κάσο, ουσιαστικά τα λεγόμενα νησιά του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου. Αυτές οι περιοχές δεν… περίμεναν το χτύπημα της κρίσης για να υποβαθμιστούν, αφού η καθυστέρηση αποτελεί μία μόνιμη κατάσταση και τα τελευταία δραματικά χρόνια “βυθίστηκαν” ακόμα περισσότερο. Θεωρώ ότι είναι χρέος της Πολιτείας να λάβει συγκεκριμένες αποφάσεις και να προβεί σε αντίστοιχες ενέργειες για να ξεφύγουν από την οπισθοδρόμηση και να κάνουν βήματα μπροστά. Πρόκειται για κρίσιμα ζητήματα που άπτονται τόσο της οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, όσο και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας μας, δεδομένης της ευαίσθητης γεωπολιτικής τοποθεσίας τους.
.
Νησιά Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου : μία δύσκολη περίπτωση με ανοιχτές προοπτικές
Η περίπτωση της Ηπείρου δε θα με απασχολήσει στην παρούσα επιστολή, αφού δεν έχω ιδιαίτερους δεσμούς με την περιοχή και δε γνωρίζω τις δυνατότητες και τις παθογένειές της. Ωστόσο, μπορώ να εκφέρω άποψη για την περιοχή της Βορείου Ελλάδας και ιδιαίτερα των νήσων του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου. Είναι δεδομένο ότι πλην της Ρόδου και της Κω, που έχουν πιο ανεπτυγμένες δομές, το υπόλοιπο νησιωτικό σύμπλεγμα παραμένει μία από τις πλέον υποανάπτυκτες περιοχές της χώρας. Το παράδοξο μάλιστα είναι ότι αυτά τα εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς νησιά παραμένουν από τις πλέον καθυστερημένες τουριστικά περιοχές της χώρας!
Αναζητώντας τα αίτια, εκτός της ουσιαστικής και διαχρονικής έλλειψης υποδομών που συντείνουν σε αυτήν την αρνητική κατάσταση, είναι αλήθεια ότι τα συγκεκριμένα νησιά σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος των συνεπειών της προσφυγικής κρίσης, αναδεικνύοντας τον ανθρωπισμό των κατοίκων τους. Ωστόσο, η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που δημιουργήθηκε είχε δυσμενή αποτελέσματα σε επιχειρήσεις, τουρισμό και προοπτικές οικονομικής άνθισης και σίγουρα οι κάτοικοι αυτών των νησιών αξίζουν καλύτερη μεταχείριση από τον κεντρικό κρατικό μηχανισμό.
.
– Οι θαλάσσιοι δρόμοι και η τουριστική ανάπτυξη
Η βασική αιτία που καθηλώνει εδώ και δεκαετίες τη συγκεκριμένη περιοχή είναι δεδομένα η δυσκολία πρόσβασης και η συνακόλουθη απομόνωση, λόγω της απουσίας αξιόπιστων συγκοινωνιακών υποδομών και ιδιαίτερα η ανεπαρκής σύνδεση με τον Πειραιά και τα 3 σημαντικά λιμάνια της Β. Ελλάδας (Θεσσαλονίκη, Καβάλα και Αλεξανδρούπολη).
Η ενίσχυση και αναβάθμιση των υποδομών προς την κατεύθυνση της άρσης της απομόνωσης μπορεί να επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα, κυρίως στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Προς αυτό είναι ευνοϊκές και οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη τουριστικών ρευμάτων από τις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ, οι οποίες έχουν προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις σε οδικούς άξονες που καταλήγουν πλέον στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Πέραν της δημιουργίας του κατάλληλου δικτύου, με τους λαούς που προέρχονται από αυτές τις χώρες μας συνδέουν ισχυροί ιστορικοί, θρησκευτικοί και πολιτιστικοί δεσμοί. Η μεσαία τάξη τους βιώνει μία σημαντική οικονομική άνθιση, επιζητώντας πλέον τουριστικούς προορισμούς που να συνδυάζουν την ψυχαγωγία με το χαμηλό κόστος. Τα νησιά του Βόρειου και Ανατολικού Αιγαίου έχουν σημαντικά σημεία αναφοράς θρησκευτικής φύσεως για όσους ενδιαφέρονται για το λεγόμενο θρησκευτικό τουρισμό, ενώ είναι κατάλληλα και για άλλες μορφές τουριστικής ανάπτυξης, όπως ο συνεδριακός τουρισμός, ο ιατρικός τουρισμός, ο αγροτουρισμός κ.λπ.
Θεωρώ ότι αυτές οι συνθήκες δημιουργούν μία σημαντική ευκαιρία και σε περίπτωση που χρηματοδοτηθούν οι τουριστικές και κοινωνικές υποδομές και η τουριστική προβολή της περιφέρειας της Βόρειας Ελλάδας και των νησιών, μπορεί να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων, με έμφαση στην αξιοποίηση των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών που διαθέτουν και να δημιουργηθεί η δυνατότητα προσέλκυσης μεγάλων τουριστικών ρευμάτων. Αυτή η προσπάθεια μάλιστα είναι δυνατόν, μπορεί και πρέπει να γίνει στα πλαίσια βιώσιμης και όχι επιθετικής ανάπτυξης, με τη διατήρηση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας κάθε νησιού.
Οι δυνατότητες υπάρχουν, το φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο υφίσταται, οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, επομένως πρέπει να υποστηριχθούν με συνεπή σχεδιασμό, υπεύθυνη διαχείριση και αναπτυξιακό όραμα.
Συνεπώς, η αναβάθμιση των συγκοινωνιακών υποδομών πρέπει να αποτελέσει κορυφαία προτεραιότητα, με τη σύνδεση με τα λιμάνια κατ’ αρχάς της Βορείου Ελλάδας, αλλά και των νησιών μεταξύ τους, ώστε να δημιουργηθεί ένα οργανωμένο σύμπλεγμα, σε στέρεες βάσεις, που πραγματικά πιστεύω ότι δεν μπορεί να αποτύχει!
.
– Καινοτομία και εκσυγχρονισμός υπηρεσιών
Για να επιτευχθεί ο εκσυγχρονισμός της συγκοινωνίας και των τουριστικών υποδομών επιβάλλεται να δοθεί η δέουσα προσοχή στην ανανέωση του στόλου των ναυτιλιακών εταιρειών, αλλά και την παροχή κατάλληλων κινήτρων και επιδοτήσεων για τη μείωση των τιμών των εισιτηρίων.
Παράλληλα, όπως και σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού μίας περιοχής ή μίας δραστηριότητας που βρίσκεται σε οπισθοδρόμηση, απαιτείται η σύνδεση με την καινοτομία, η προώθηση της έρευνας στην παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στον αγροδιατροφικό τομέα και στον τουρισμό και η είσοδος στην εποχή των ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Η ενίσχυση των τοπικών δημόσιων οργανισμών για την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στους βασικούς κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς και η ενίσχυση των φορέων του τομέα της υγείας, αποτελούν πάντοτε απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δημιουργία κατάλληλου πλαισίου για την κοινωνική πρόοδο, αλλά και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.
.
– Περισσότερη βούληση, λιγότερη χρηματοδότηση
Θεωρώ ότι αν η Πολιτεία μεριμνήσει, τα νησιά αυτά έχουν πολύ μεγάλες δυνατότητες ουσιαστικής ανάκαμψης. Περισσότερο δε από τους επενδυτικούς πόρους, απαιτούνται βούληση, αποφασιστικότητα και πρωτοβουλίες για να αλλάξει η μοίρα αυτής της περιοχής. Να καταρτιστεί ειδικό στρατηγικό πρόγραμμα ανάπτυξης της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, με συγκεκριμένους στόχους, ρεαλιστικούς και εφικτούς, ώστε να γίνει περιφέρεια ευκαιριών με βιώσιμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις σε σχέση με αυτές της ηπειρωτικής χώρας, αλλά και της Ευρώπης.
Η Πολιτεία οφείλει να προχωρήσει στην υλοποίηση έργων και δράσεων τα οποία θα καλύψουν ένα σημαντικό μέρος των κενών που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στα νησιά, τόσο σε έργα υποδομής, όσο και στην τόνωση της τοπικής οικονομίας, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας όλων των μορφών και τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος, προκειμένου να τονωθεί η απασχόληση και να αυξηθούν τα πληθυσμιακά δεδομένα που συρρικνώνονται τις τελευταίες δεκαετίες σε αυτήν τη γωνιά της Ελλάδας.
Η διαχείριση οφείλει βεβαίως να συμπεριλάβει τις τοπικές κοινωνίες. Μπορεί οι γενικές κατευθύνσεις να δίνονται κεντρικά, σε συνεργασία, όμως, -και αυτή είναι μία απαραίτητη και κρίσιμη προϋπόθεση επιτυχίας- με όλους τους τοπικούς και παραγωγικούς φορείς, την αυτοδιοίκηση, την κοινωνία των πολιτών και όλους όσους μπορούν να έχουν ενεργό ρόλο στην επίτευξη αυτών των στόχων, καθόσον γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ποιες είναι οι ανάγκες και οι δυνατότητες, πώς να τις ιεραρχήσουν και να τις εφαρμόσουν στις τοπικές κοινωνίες.
Πρόκειται για μία διαδικασία που θα πρέπει να επεκταθεί και να μοντελοποιηθεί για όλα τα περιφερειακά προγράμματα ανάπτυξης που θα εφαρμοστούν στο μέλλον: να ενεργοποιηθούν, να κινητοποιηθούν οι τοπικές κοινωνίες σε μια λογική σχεδιασμού των αναπτυξιακών τους προτεραιοτήτων για τα επόμενα χρόνια.
.
Απλά μία σκέψη ή κάτι πολύ περισσότερο…
Θα σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά εύκολα λέγονται, δύσκολα εφαρμόζονται. Πού θα βρεθούν οι πόροι για να χρηματοδοτηθούν οι παραπάνω δράσεις θα σκεφτεί κάποιος άλλος. Προσωπικά πιστεύω, ότι ακόμα και στην Ελλάδα της κρίσης, το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει η έλλειψη σχεδιασμού και η απουσία βούλησης, παρά η απουσία πόρων.
Εν κατακλείδι, εγώ δεν είμαι τεχνοκράτης, είμαι συνδικαλιστής. Λαμβάνω αυτήν την πρωτοβουλία να καταθέσω μία απλή πρόταση που μπορεί να έχει και βάση, κυρίως για την παρακίνηση ανάληψης πρωτοβουλιών. Ζητώ από όλους εσάς, που έχετε την οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ευθύνη της χώρας, να προβληματιστείτε και ενδεχομένως να προχωρήσετε στην αξιολόγηση και ουσιαστική ανάδειξη αυτής της υπόθεσης, μέσα από οργανωμένες και ενδελεχείς μελέτες, που μπορεί να δώσουν το έναυσμα για τη ρεαλιστική βάσει σχεδιασμού ανάπτυξη της συγκεκριμένης περιοχής, που θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλη τη χώρα.
.
Σαράντος Φιλιππόπουλος
.
Πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων και Συνταξιούχων
στην Ιονική Τράπεζα «ΙΟΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ»