Αντίο Κομαντάντε. Η ιστορία θα σε αθωώσει! – Λάμπρος Μεραντζής

Πέρασαν 90 χρόνια από τότε που γεννήθηκε στην Κούβα ο Lider Maximo της επανάστασης και άλλα 60 από τη μέρα που αποβιβάστηκε από το θρυλικό “Granma” στην τυραννισμένη από τη δικτατορία του Μπατίστα πατρίδα του με 82 συντρόφους. Εν συνεχεία συντροφιά με τον Τσε και τους “barbudos” διέσχισε τη δύσβατη απόσταση από την υποδούλωση στην επανάσταση και τη τεράστια νίκη στη Σάντα Κλάρα, μέχρι τη θριαμβευτική είσοδό του στην Αβάνα στις 8 Ιανουαρίου του 1959 και την ανατροπή της δικτατορίας του Μπατίστα.

Σήμερα, μία αυτοκινητοπομπή μεταφέρει την τέφρα του από την Αβάνα στη γενέτειρά του, Σαντιάγο της Κούβας, όπου αύριο θα αποτεθεί – σε μια αντίστροφη πορεία από αυτήν που ακολούθησε με τον επαναστατικό στρατό όταν ανέτρεψε τον Φουλγκένσιο Μπατίστα.

Δεν προτίθεμαι να γράψω άλλη μία “αγιογραφία” του Φιντέλ Κάστρο. Εξ άλλου, οι υμνητικές αναφορές, αλλά και οι αφορισμοί, περίσσεψαν τις προηγούμενες μέρες στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του, σε όλα τα εγχώρια -και παγκόσμια βεβαίως- ΜΜΕ. Η σημασία, η ιστορία, η αναγκαιότητα, τα εγκλήματα, οι αφορμές, οι λόγοι, η αλλαγή που έφερε μια επανάσταση που έγινε καθεστώς και ως τέτοιο έχει αυτούς που το αγαπούν και εκείνους που θέλουν την ανατροπή του, έχουν αναλυθεί πολλάκις.

Θα γράψω όμως για την αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, ότι ο Κομαντάντε υπήρξε μία τεράστια προσωπικότητα που σημάδεψε τη διαδρομή των γεγονότων τον 20ό αιώνα…

Ο Φιντέλ Κάστρο σίγουρα δεν μπορεί να κατηγορηθεί για καιροσκοπισμό. Παρέμεινε ο αμετανόητος επαναστάτης που με μια χούφτα συντρόφους του επιτέθηκε στους στρατώνες της Μονκάδα στις 26 Ιουλίου του 1953, εγχείρημα που, παρά την αποτυχία του, άνοιξε τον δρόμο για την επικράτηση της Επανάστασης λίγα χρόνια αργότερα, το 1959. Κάτι για το οποίο είχε προειδοποιήσει στην «απολογία» του στο δικαστήριο όπου οδηγήθηκε τον Οκτώβρη του 1953, καταλήγοντας: «Καταδικάστε με, δεν πειράζει, η Ιστορία θα με αθωώσει»!

Ο θάνατός του σε ηλικία 90 ετών σημαίνει την εξαφάνιση της ισχυρότερης πολιτικής προσωπικότητας του 20ού αιώνα στη Λατινική Αμερική, ενός άνδρα που υμνήθηκε όσο και δαιμονοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της μακράς και ταραχώδους ζωής του.

Για πολλούς, ήταν το εμβληματικό σύμβολο της αντίστασης στον ιμπεριαλισμό και την αμερικανική αυτοκρατορία, έχοντας ανατρέψει έναν υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ δικτάτορα και αντιμετωπίζοντας με σθένος το πλέον απάνθρωπο και εξοντωτικό εμπάργκο της σύγχρονης ιστορίας. Επιβίωσε 11 Αμερικανών προέδρων, δεκάδων (τουλάχιστον) απόπειρων δολοφονίας του και 50 χρόνων αποκλεισμού και οικονομικού πολέμου. Όσο κι αν προσπάθησαν κάποιοι να αντιστρέψουν την πραγματικότητα,. τα επιτεύγματα της Κούβας στην Παιδεία, την Υγεία και τον Πολιτισμό είναι αδιαμφισβήτητα.

Εξάλειψη του αναλφαβητισμού, κατάργηση του ρατσισμού, δραστική μείωση της παιδικής θνησιμότητας, εντυπωσιακά άλματα στον τομέα της υγείας, της ιατρικής έρευνας, του αθλητισμού. Μόνο το γεγονός ότι η Κούβα έχει εδώ και δεκαετίες χαμηλότερα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας από την αμερικανική υπερδύναμη είναι αρκετό για να τινάξει στον αέρα κάθε επιχείρημα για το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα. Εξασφάλισε 1 γιατρό για κάθε 130 άτομα, με το υψηλότερο ποσοστό γιατρών ανά κάτοικο στον κόσμο, ενώ η Κούβα βρίσκεται σήμερα στην παγκόσμια πρωτοπορία σε αρκετούς τομείς της ιατρικής έρευνας.

Άλλοι τον καταδίκασαν ως τύραννο, που οδήγησε στην καταστροφή της οικονομίας και την εξαθλίωση του βιοτικού επιπέδου των Κουβανών. Χωρίς να ωραιοποιεί κανείς τις καταστάσεις στη Κούβα του σήμερα, δεν θα πρέπει να λησμονά ότι μιλάμε για ένα μικρό νησιωτικό κράτος που αντέχει 60 χρόνια εμπάργκο από την υπερδύναμη των ΗΠΑ. Ήταν φυσικά αναμενόμενο ότι μια χώρα που ζει για δεκαετίες με ένα από τα χειρότερα εμπάργκο της ιστορίας θα είχε σημαντικές στρεβλώσεις στην οικονομία, την πολιτική αλλά και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η γερασμένη επανάσταση δεν μπόρεσε να αποτρέψει την επανεμφάνιση των υλικών κινήτρων και την αύξηση των ανισοτήτων στην Κούβα.

Πολλοί “προοδευτικοί” Ευρωπαίοι ηγέτες που εμπνεύστηκαν το πολιτικό τους όραμα από τον Κάστρο, του γύρισαν την πλάτη επειδή τον κατηγόρησαν ότι η ελευθερία της έκφρασης, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία δεν αποτελούσαν μέρος της ιδεολογίας του. Εξ άλλου, ήταν ο ηγέτης που παρέμεινε στην εξουσία περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον ηγέτη, με εξαίρεση τη βασίλισσα Ελίζαμπεθ Β’… Ωστόσο, αν η σχέση του Φιντέλ Κάστρο με το λαό και την κοινωνία της Κούβας δεν ήταν ευθεία και χωρίς «μεσολαβητές», θα είχε ανατραπεί.

Η κριτική εστιάζει στο γεγονός ότι ο Φιντέλ πήρε την εξουσία με τα όπλα, δεν έκανε εκλογές, φυλάκιζε τους αντιφρονούντες και απαγόρευε την έξοδο από τη χώρα. Και είναι αλήθεια. Σίγουρα επίσης δε δικαιολογείται η ανελευθερία στον Τύπο και η ύπαρξη της θανατικής ποινής -που βέβαια υπάρχει και στις ΗΠΑ, αλλά αρέσει σε μερικούς να το ξεχνούν.

Όπως ξεχνούν ότι στις εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας για την Κούβα του Κάστρο δεν έχουν καταγραφεί ποτέ περιπτώσεις σωματικών βασανιστηρίων, «εξαφανίσεων», πολιτικών δολοφονιών ή βίαιης καταστολής διαδηλώσεων από τις κρατικές δυνάμεις.

Η Διεθνής Αμνηστία στην αναφορά της για το θάνατο του Κομαντάντε, σημείωσε τις παραβιάσεις, αλλά δεν παρέλειψε να χαιρετίσει εντούτοις τη “σημαντική πρόοδο στο ζήτημα της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και στέγασης” όπως επίσης “μια πρωτόγνωρη διάθεση για την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού“. Εγκώμια για τον “δικτάτορα” Φιντέλ Κάστρο και από ΟΗΕ και UNESCO: “Παγκόσμιο παράδειγμα σε σχέση με την αλληλεγγύη και τη συνεργασία”, με τις συγκλονιστικές ομιλίες του στα Ηνωμένα Έθνη να έχουν μείνει στην ιστορία.

Ωστόσο, σημασία έχει να εξετάσει κανείς αυτό που μένει τελικά από τον Φιντέλ Κάστρο, πέραν των δίκαιων ή άδικων εξυμνήσεων και επικρίσεων. Το στίγμα, η κληρονομιά και το αποτύπωμα που θα αφήσει στην ανθρωπότητα.

Ο Φιντέλ Κάστρο προσωποποίησε τον διαρκή αντιιμπεριαλιστικό-διεθνιστικό αγώνα. Στάθηκε πάντα σθεναρά ενάντια στην αποικιοκρατία, το ρατσισμό και τον καπιταλισμό που παρεμβαίνει στην αυτοδιάθεση των εθνών. Η έμπρακτη συμπαράστασή του στα αφρικανικά κράτη που έδωσαν αγώνα ενάντια στην αποικιοκρατία αποτελεί την καλύτερη απόδειξη.

Αφήνει παρακαταθήκη τη συνέχιση του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο, με ανθρωπιά, ελευθερία και αξιοπρέπεια. Έναν αγώνα που δεν έμεινε στα λόγια. Πέρασε στις πράξεις και απέδειξε ότι μπορεί να επικρατήσει. Το μήνυμά του είναι ότι η ιερή φλόγα της Επανάστασης θα παραμείνει ζωντανή εάν όλοι όσοι πιστεύουν σ’ αυτήν, συνεχίσουν την κληρονομιά της στο όνομα της ανεξαρτησίας και του σοσιαλισμού.

Είπαν τον Κάστρο «τελευταίο επαναστάτη». Άλλοι τον είπαν «τελευταίο δικτάτορα».

Ένα, πιστεύω, δεν αμφισβητείται: αυτό το ταυτισμένο με την επανάσταση δίδυμο: Κάστρο-Γκεβάρα, Φιντέλ-Τσε, ενέπνευσε πολλούς επίδοξους κοινωνικούς αναμορφωτές. Όμως δεν ενέπνευσε ούτε ένα δικτάτορα… Απεναντίας, περισσότερο απ’ όλους το μίσησαν οι δικτατορίες!

Εξ άλλου, πόσοι άνθρωποι μπορούν δικαιωματικά στην ιστορία, όχι μόνο του 20ού αιώνα, αλλά συνολικά της ανθρωπότητας, να ισχυρίζονται ότι εμπνεύστηκαν, ενέπνευσαν, ηγήθηκαν και νίκησαν σε μία κοινωνικοπολιτική επανάσταση απέναντι σε όλους και σε όλα: την καθεστηκυία τάξη, το επικρατόν κοινωνικοπολιτικό σύστημα, την παγκόσμια υπερδύναμη; Ελάχιστοι… Ο Κομαντάντε Φιντέλ Κάστρο ήταν ένας από αυτούς!

Τα επιφωνήματα από την Πλατεία της Ελευθερίας αντηχούν ακόμα «Λαός Ενωμένος, Ποτέ Νικημένος!»

Hasta la victoria siempre!

.
.

Είπε:

  • Η επανάσταση είναι σαν το ποδήλατο. Αν σταματήσουμε να κάνουμε πεντάλ, θα πέσουμε.

  • Μιλάνε για την αποτυχία του σοσιαλισμού. Πού είναι, όμως, η επιτυχία του καπιταλισμού στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική και στην Ασία;

  • Η στρατιωτική στολή είναι πρακτική, απλή, φτηνή και ποτέ δεν παύει να είναι της μόδας.

  • Άρχισα την επανάσταση με 82 άτομα. Θα το ξανάκανα, ακόμη και με 10 ή 15 και με ακλόνητη πίστη. Δεν έχει σημασία πόσο μικρός είσαι, αν έχεις πίστη και σχέδιο δράσης.

  • Η επανάσταση δεν είναι ένα στρώμα από ροδοπέταλα. Είναι μια μάχη ανάμεσα στο μέλλον και το παρελθόν.

  • Χωρίς την εξουσία, οι ιδεολογίες δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Με την εξουσία, σπάνια επιβιώνουν…

  • Καταδικάστε με, δεν έχει σημασία. Η Ιστορία θα με αθωώσει!

  • Εντός της Επανάστασης, τα πάντα. Ενάντια στην Επανάσταση, τίποτα.

  • Socialismo o Muerte! Patria o Muerte! Venceremos! (Σοσιαλισμός ή Θάνατος. Πατρίδα ή Θάνατος. Θα νικήσουμε!)

Τον Οκτώβριο του 1979 ο Φιντέλ Κάστρο ανεβαίνει στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. για να δώσει μία από τις σημαντικότερες ομιλίες που ακούστηκαν ποτέ σε αυτή την αίθουσα.

Γιατί κάποιοι άνθρωποι αναγκάστηκαν να περπατούν ξυπόλητοι, για να μπορούν κάποιοι άλλοι να μετακινούνται με πολυτελή αυτοκίνητα;

Γιατί κάποιοι άνθρωποι να ζουν μόνο μέχρι τα 35 τους χρόνια, για να ζουν άλλοι μέχρι τα 70;

Γιατί κάποιοι άνθρωποι να είναι απελπιστικά φτωχοί για να είναι κάποιοι άλλοι ανεκδιήγητα πλούσιοι;”