Ελλάδα – Αϊτή : Μία σχέση βαθιά… επαναστατική!

Η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων, η συγκλονιστική στήριξη και συνεισφορά της και οι 100 μαχητές της ελευθερίας που δεν πρόλαβαν να ρίξουν ούτε σφαίρα…

200 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την Εθνική Παλιγγενεσία. Τα προγραμματισμένα αφιερώματα και οι εκδηλώσεις έχουν χάσει το μαζικό τους χαρακτήρα λόγω της πανδημίας, αλλά όχι και τη λαμπρότητά τους.

Η ιστορία έχει γράψει με χρυσά γράμματα τα ονόματα των ηρώων που πολέμησαν για την Εθνική Ανεξαρτησία, τις επικές μάχες που έδωσαν και κέρδισαν, τους πολυεπίπεδους αγώνες για την αναγνώριση του ελληνικού έθνους και κράτους, αλλά και τη σημασία της Ελληνικής Εθνεγερσίας ως σύμβολο εναντίον της καταπίεσης και κινητοποίησης για τα επαναστατικά κινήματα που σάρωσαν την ευρωπαϊκή ήπειρο τις δεκαετίες που ακολούθησαν το 1821.

Όμως, αν σας λέγαμε ότι η Ελληνική Επανάσταση περισσότερο συνδεόταν με τις διακηρύξεις, τα ιδεώδη και τους αγώνες του μακρινού νησιού της Αϊτής, στην Καραϊβική, παρά με τη δήθεν στήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων, τι θα λέγατε;

Αυτήν τη συγκινητική ιστορία σας παρουσιάζουμε, που για μία ακόμα φορά καταρρίπτει το μύθο των φίλιων Μεγάλων Δυνάμεων (που ακόμα και σήμερα εν πολλοίς μας καταδυναστεύουν) και αποκαλύπτει ότι οι καταπιεσμένοι όλοι του κόσμου έχουν κοινή μοίρα και ότι η συνειδητοποίηση αυτής της μοίρας και η συμπόρευσή τους, είναι ο μοναδικός δρόμος προς την πραγματική ελευθερία…

 

Η ηγεσία των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων και η Πελοποννησιακή Γερουσία αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης στην Α’ Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, υπογράφουν την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος, γεγονός που αποτελεί την πρώτη πράξη διεθνούς δικαίου της επαναστατημένης χώρας.

Παράλληλα, επιφανείς Έλληνες που ζούσαν στο Παρίσι, με τον Αδαμάντιο Κοραή ως επικεφαλής της «Ελληνικής Επιτροπής Παρισίων», απέστειλαν σχετικές επιστολές μαζί με τ’ άλλα τα μέλη του «διευθυντηρίου», Κωνσταντίνο Πολυχρονιάδη, Αθανάσιο Βογορίδη και Χριστόδουλο Κλωνάρη, σε επικεφαλής ξένων κυβερνήσεων, κοινοποιώντας έκκλησή τους προς την παγκόσμια κοινότητα, ζητώντας βοήθεια και συμπαράσταση.

Τα προβλήματα ωστόσο ήταν πολλά, με κυριότερο τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, που αποτελούσαν τη λεγόμενη «Ιερά Συμμαχία». Η Αντίδραση και η Παλινόρθωση των μοναρχικών καθεστώτων στην Ευρώπη, είχαν ως αποτέλεσμα οι λεγόμενες «Μεγάλες Δυνάμεις», Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία, Γαλλία, Αγγλία, όχι μόνο να μην αναγνωρίσουν την Επανάσταση, αλλά να την αποδοκιμάσουν χαρακτηρίζοντας τη Διακήρυξή της «αυθάδη και αδέξια», ενώ αρνήθηκαν να δεχτούν την ελληνική αντιπροσωπεία στη Βερόνα, αποτελούμενη από τους Παλαιών Πατρών Γερμανό, Γεώργιο Μαυρομιχάλη, Ανδρέα Μεταξάς και το φιλέλληνα Γάλλο πλοίαρχο Ζουρντέν.

Έχοντας ήδη ζήσει την Γαλλική Επανάσταση, τους πολέμους του Ναπολέοντα και με τις επαναστάσεις σε Ιταλία και Ισπανία να βρίσκονται σε εξέλιξη, οι Ευρωπαίοι καταδίκασαν τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Η αντιδραστική φύση των καθεστώτων τους δεν επιθυμούσε καμία αλλαγή στην καθεστηκυία τάξη των πραγμάτων, καθώς έτρεμαν στην ιδέα ότι μία ενδεχόμενη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα ανέτρεπε ριζικά τις ισορροπίες στην Ευρώπη και θα έσπερνε το σπόρο της χειραφέτησης στους απανταχού Ευρωπαίους καταπιεζόμενους λαούς (όπως και έγινε τελικά…).

.

Η πρώτη κρατική οντότητα που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση

Ενώ λοιπόν οι «Μεγάλες Δυνάμεις» της Ευρώπης έδειξαν να δυσφορούν με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, ένα μικρό νησάκι στον δυτικό Ατλαντικό, η Αϊτή, (στην τότε ελληνική γλώσσα του Κοραή «Χαΐτιον»), ήταν αυτό που πρώτο απάντησε θετικά στην έκκληση για βοήθεια και αναγνώρισε την Επανάσταση. 

Και αυτή η στήριξη δεν ήταν τυχαία, αφού ήρθε από ένα έθνος που ήξερε καλά και το ίδιο τι σημαίνει να αποζητάς την ανεξαρτησία σου. Η φτωχή Αϊτή ήταν η δεύτερη χώρα στο δυτικό ημισφαίριο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που διακήρυξε την ανεξαρτησία της την 1η Ιανουαρίου 1804 και που επίσης είχε καταργήσει τη δουλεία. Η χώρα έγινε η πρώτη ανεξάρτητη δημοκρατία Αφροαμερικανών και το μόνο κράτος μέχρι σήμερα που γεννήθηκε έπειτα από επιτυχημένη επανάσταση των δούλων. Μέχρι και το 1820 οι διαμάχες στην Αϊτή τόσο με τους Γάλλους και τους Ισπανούς όσο και για την ανάληψη της εξουσίας δεν έχουν σταματήσει.

Μέχρι που τελικά αναλαμβάνει την εξουσία ο μιγάς Ζαν Πιερ Μπουαγέ (Jean Pierre Boyer), ο οποίος συνέβαλε και στην ολοκληρωτική επιτυχία της επανάστασης στη χώρα του. Η χώρα παρέμενε φτωχή και μόλις είχε αρχίσει να ανακάμπτει από τις συνεχείς μάχες, όμως αυτό δεν σταμάτησε τον Μπουαγέ από το να εκφράσει ανοιχτά την στήριξη της χώρας του στον ελληνικό λαό και τον δίκαιο αγώνα του. 

 .

Ο Ζαν Πιερ Μπουαγέ

Μπουαγέ : «Με μεγάλο ενθουσιασμό μάθαμε ότι η Ελλάδα άρπαξε τα όπλα»

Ο πρόεδρος της Αϊτής ήταν μιγάς γαλλικής καταγωγής απ’ τον πατέρα του, μ’ ευρωπαϊκή κουλτούρα και σπουδές στην Γαλλία και διαπνεόμενος από έντονα φιλελληνικά αισθήματα. Ο Κοραής στην επιστολή του προς τον Μπουαγέ, καλεί τον λαό της Αϊτής να στηρίξει τον δίκαιο αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. «Εσείς, γενναίοι απόγονοι των Αφρικανών, έχετε να αναφέρετε τρεις αιώνας συμφορών, κατά τους οποίους οι πρόγονοί σας ξεριζωμένοι από την γενέτειραν γην και μεταφερμένοι εις τας Αμερικανικάς χώρας διήγαγον εκεί μίαν ζωήν πόνων, χωρίς άλλην παρηγορίαν ει μη ότι είχον κάμει εκάστην ημέραν ένα βήμα επί πλέον προς τον τάφον», αναφέρει μεταξύ άλλων, συνεχίζοντας: «Γενναίοι Αϊτινοί, έχετε δοκιμάσει τας αγωνίας της δουλείας η οποία προ ολίγου εβάρυνε εφ’ υμών. Τέκνα αυτής τής Αφρικής, των οποίων οι τόποι είναι γειτονικοί προς αυτούς της Ελλάδος, έλθετε εις βοήθειάν μας».

Ο Μπουαγιέ με απαντητική επιστολή του στις 15 Ιανουαρίου 1822 αναγνωρίζει το δικαίωμα των Ελλήνων γι’ αυτοδιάθεση και μιλά με θερμά λόγια για την επανάσταση. Αποτελεί την πρώτη επίσημη αναγνώριση της ελληνικής επανάστασης και του ελληνικού κράτους: «Με μεγάλο ενθουσιασμό μάθαμε ότι η Ελλάδα αναγκάστηκε τελικά να αρπάξει τα όπλα, για να αποκτήσει την ελευθερία της και τη θέση που της ανήκει ανάμεσα στα κράτη. Πολίτες, μεταφέρετε στους συμπατριώτες σας τις θερμότερες ευχές για απελευθέρωση, που σας στέλνει ο λαός της Αϊτής», έγραφε μεταξύ άλλων ο Ζαν Πιερ Μπουαγέ.

 .

Η φτωχή Αϊτή με την πλούσια καρδιά

Στην επιστολή του ο Μπουαγέ τονίζει ότι η Αϊτή είναι μια φτωχή χώρα που ακόμα παλεύει με τα δικά της προβλήματα. Ωστόσο, αυτό δεν τους σταματά να προσφέρουν την πενιχρή, αλλά άκρως σπουδαία βοήθειά τους. Η Αϊτή στέλνει στους Έλληνες 45 τόνους καφέ προς πώληση, ώστε να αγοραστούν καριοφίλια και άλλα πολεμοφόδια, αλλά και 100 Αϊτινούς εθελοντές. Οι 100 αυτοί ήρωες από την Αϊτή δεν καταφέρνουν να φτάσουν ποτέ στην Ελλάδα καθώς πεθαίνουν από τις κακουχίες κατά τη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού προς την χώρα μας (η επικρατέστερη εκδοχή είναι το σκορβούτο, ενώ σύμφωνα και με ορισμένες άλλες μαρτυρίες ίσως έπεσαν θύματα πειρατών). Με αυταπάρνηση ξεκίνησαν για ένα τόσο δύσκολο ταξίδι με τα μέσα της εποχής σε μια τόσο μακρινή χώρα, με μόνο σκοπό να βοηθήσουν κάποιους «αγνώστους» ώστε να απελευθερωθούν! Η θυσία τους ίσως είναι από τις πιο ηρωικές που σημειώθηκαν από μη Έλληνες κατά τη διάρκεια της επανάστασης.

Τα συντρίμμια μετά από τον καταστροφικό σεισμό το 2010 που άφησε πίσω του 300.000 νεκρούς

Η Αϊτή σήμερα, δυστυχώς, είναι από τις πλέον φτωχές χώρες του κόσμου και ταλανίζεται από φτώχεια, βασικές ελλείψεις υποδομών, ανεργία και κατά καιρούς βάναυσες δικτατορίες. Τον Ιανουάριο του 2010 σεισμός μεγέθους 7 ρίχτερ ισοπέδωσε το μεγαλύτερο μέρος της χώρας προκαλώντας το θάνατο τουλάχιστον 300.000 ανθρώπων και τεράστιες καταστροφές με 1,6 εκατ. ανθρώπους να μένουν άστεγοι. Η Ελλάδα ήταν μια από τις πρώτες χώρες που απέστειλε βοήθεια στην Αϊτή με τους Έλληνες διασώστες να συμβάλλουν τα μέγιστα στον εντοπισμό ζωντανών ανάμεσα στα χαλάσματα. Ήταν η ελάχιστη ανταπόδοση στην ξεχασμένη υποστήριξη που μας παρείχαν οι Αϊτινοί – πρώτοι από όλο τον κόσμο – και στον επαναστατικό δεσμό της ελευθερίας που ενώνει έκτοτε τους λαούς μας…

 .

Μνημείο της Αϊτινής Επανάστασης στην Αϊτή

Η “συμπόρευση” των δύο Επαναστάσεων

Ενώ η Ελληνική Επανάσταση είναι χιλιοειπωμένο ότι επηρεάστηκε από το Διαφωτισμό, υπάρχει μία αντίφαση που συνδέεται με την ιστορία της Αϊτής που σας παρουσιάζουμε. Γιατί μπορεί στη Διακήρυξη της Γαλλικής Επανάστασης να γίνεται λόγος για το περίφημο «Ισότητα – Αδελφότητα – Δικαιοσύνη» ως οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα, ωστόσο, στην πράξη, οι ίδιοι οι Γάλλοι συνέχισαν να καταπιέζουν τους λαούς και τους δούλους των αποικιών τους (μία θλιβερή αντίφαση που συνεχίζεται ουσιαστικά μέχρι και σήμερα με τις υποτιθέμενες «ανεπτυγμένες», δημοκρατικές χώρες να βασίζουν την ευημερία τους στην καταπίεση των εξαθλιωμένων…).

Η Αϊτή ήταν μία από αυτές τις χώρες που συνέχισαν να βρίσκονται υπό τον… Διαφωτισμένο γαλλικό ζυγό, αλλά ήταν και η πρώτη χώρα δούλων που επαναστάτησε ζητώντας και πετυχαίνοντας μετά από πολυετή αγώνα, την ανεξαρτησία της. Αντίστοιχα, η Ελληνική Επανάσταση ήταν η θρυαλλίδα που άναψε το επανασταστικό φυτίλι που σάρωσε την Ευρώπη τον 19ο αιώνα.

Η Αϊτινή Επανάσταση διαθέτει εξέχουσα θέση στη νεότερη ιστορία. Όπως, λοιπόν, οι Αϊτινοί με έμβλημα το «Ελευθερία ή Θάνατος» ίδρυσαν το 1805 το ανεξάρτητο, έθνος μαύρων πολιτών, με τον ίδιο τρόπο, οι διακηρύξεις και τα πρώτα Συντάγματα της Ελλάδος καταργούν τη δουλεία, διακηρύσσουν τη λαϊκή κυριαρχία, θέτουν τις βάσεις του κοινωνικού κράτους. Τους Έλληνες και Αϊτινούς επαναστάτες ένωναν πολλά. Σίγουρα πολλά περισσότερα από ό,τι με τους δήθεν προστάτες τους… Άλλωστε, είναι γνωστό ότι χρειάστηκαν πολλές μάχες, πραγματικές και πνευματικές, των Ελλήνων και πιέσεις από Φιλέλληνες, για να αρχίσει να μεταστρέφεται η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση.

 .

Η επιστολή του Μπουαγέ

Η αναγνώριση της Προέδρου της Δημοκρατίας

Με αφορμή τους εορτασμούς από τα 200 χρόνια της Επανάστασης  η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κα. Κατερίνα Σακελλαροπούλου, δεν ξέχασε την Αϊτή και δημοσίευσε αυτή τη λιγότερο γνωστή πτυχή της Ιστορίας για τη στάση της φτωχής χώρας απέναντι στους επαναστατημένους Έλληνες.

Με ανάρτησή της στο twitter, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρεται στην επιστολή και την αναγνώριση της Ελληνικής Επανάστασης από την Αϊτή, παραθέτοντας το ντοκουμέντο, δηλώνοντας χαρακτηριστικά:

«Πρώτη κατήργησε τη δουλεία, πρώτη αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση. Η Αϊτή, με επιστολή του τότε προέδρου της, Jean Pierre Boyer, στον Κοραή, εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για την Ελλάδα που ”εδράξατο των όπλων” για να αποκτήσει την ελευθερία της και τη θέση της ανάμεσα στα έθνη».

 .

 

Επομένως, στο εξής, κάθε φορά που το μάτι σας θα πέφτει στο χάρτη προς την Καραϊβική, να θυμάστε ότι η ελευθερία και η ισότητα, η Αϊτή και η Ελλάδα, είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένες