36 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου Τούρκου σκηνοθέτη Γιλμάζ Γκιουνέι – Από το facebook του συνάδελφου Γιώργου Ξύγκου

Είμαστε βέβαιοι ότι αρκετοί από τους συναδέλφους έχουν ακουστά το μεγάλο Τούρκο σκηνοθέτη Γιλμάζ Γκιουνέι, αφού η ακμή του έργου του συνέπεσε με τη νεαρή μας ηλικία και την πιο «επαναστατική» μας περίοδο. Ο Γκιουνέι έχει σκηνοθετήσει αριστουργήματα όπως «Το κοπάδι» και «Ο δρόμος», που είναι ταινίες που πραγματικά αξίζει να ψάξουν και να δουν όσοι δεν τις έχουν υπ’ όψη τους.

Ο αγαπητός συνάδελφος Γιώργος Ξύγκος από την Καστάνιτσα Αρκαδίας ορμώμενος, ο οποίος υπηρέτησε καθ’όλη τη διάρκεια της εργασιακής του πορείας στη Διεύθυνση Διεθνών Δραστηριοτήτων, δεν ξέχασε τον εξαιρετικό αυτό σκηνοθέτη με αφορμή τη συμπλήρωση 36 ετών από το θάνατό του (9/9/1984) και ανάρτησε στην προσωπική του σελίδα στο facebook ένα μίνι αφιέρωμα, το οποίο αξίζει να διαβάσετε, κυρίως για να σας δώσει το έναυσμα να ασχοληθείτε περισσότερο με το σπουδαίο του έργο.


ΓΙΛΜΑΖ ΓΚΙΟΥΝΕΙ

Όσοι έχουμε δει τις ταινίες του “το κοπάδι” και “ο δρόμος” που θεωρούνται αριστουργήματα, είμαστε τυχεροί. Δεν γνωρίζω αν σήμερα υπάρχουν ταινιοθήκες που τις έχουν. Αν τις βρείτε αξίζει να τις δείτε.


Γιλ­μάζ Γκιου­νέι, ηθο­ποιός, σκη­νο­θέ­της, αγω­νι­στής

Του Η. ΚΑΚΑΒΑΝΗ

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1984 έφυγε από τη ζωή ο Γιλ­μάζ Γκιου­νέι – ση­μα­ντι­κός αρι­στε­ρός Τούρ­κος ηθο­ποιός κουρ­δι­κής κα­τα­γω­γής, σε­να­ριο­γρά­φος και κυ­ρί­ως σκη­νο­θέ­της.

Γεν­νή­θη­κε την 1 Απρι­λί­ου του 1937, στη νο­τιο­α­να­το­λι­κή Τουρ­κία, κοντά στα Άδανα, στο χωριό Γκιου­νέι (= Νότος), το οποίο στη συ­νέ­χεια χρη­σι­μο­ποί­η­σε ως επώ­νυ­μό του. Παιδί μιας κούρ­δι­κης, χωρίς γη, οι­κο­γέ­νειας. Το όνομά του ήταν Γιλ­μάζ Που­τούν και ση­μαί­νει άθραυ­στο κου­κού­τσι βου­νί­σιου φρού­του ή, όπως ο ίδιος έλεγε, «αλύ­γι­στος στις δυ­σκο­λί­ες, ανέν­δο­τος στην απελ­πι­σία, απτό­η­τος στο φόβο, ανί­κη­τος».

«Τη ζωή μου την κέρ­δι­σα από τα εννιά μου χρό­νια δου­λεύ­ο­ντας, πρώτη μου δου­λειά βο­σκός στα γε­λά­δια. Τσά­πι­ζα, έσκα­βα τη γη με κασμά, μά­ζευα βαμ­βά­κι, έγινα μπε­χτσής και φύ­λα­γα τα καρ­πο­φό­ρα και τα αμπέ­λια. Σαν μα­θη­τής γυ­μνα­σί­ου, πάλι στη βιο­πά­λη. Το πρωί πριν απ’ το μά­θη­μα που­λού­σα κου­λού­ρια, μετά το σκό­λα­σμα γκα­ζό­ζες. Είχα με­ρά­κι με τ” αγ­γλι­κά και, πράγ­μα πα­ρά­δο­ξο, παρά τις δυ­σκο­λί­ες, έφτα­σα στο ση­μείο να προ­ε­τοι­μά­ζω και τους συμ­μα­θη­τές μου στο μά­θη­μα της ξένης γλώσ­σας… Εκεί­να τα χρό­νια έβγα­λα ένα πε­ριο­δι­κό με τ” όνομα Doruk. Ήμουν με­ρα­κλής της τέ­χνης κι έγρα­φα δι­η­γή­μα­τα. Το 1955 εξαι­τί­ας ενός δι­η­γή­μα­τός μου πα­ρα­πέμ­φθη­κα σε δίκη» αφη­γεί­ται ο ίδιος. Έκτο­τε, δίκες και φυ­λα­κί­σεις θα τον ακο­λου­θούν μέχρι το τέλος της ζωής του.

Αρ­χι­κά ασχο­λή­θη­κε με την λο­γο­τε­χνία και την ποί­η­ση και το 1958 στρά­φη­κε στον κι­νη­μα­το­γρά­φο ως ηθο­ποιός και σε­να­ριο­γρά­φος.

Το 1961 εξέ­δω­σε ένα βι­βλίο που χα­ρα­κτη­ρί­στη­κε κομ­μου­νι­στι­κό και συ­νε­λή­φθη και για 18 μήνες πα­ρέ­μει­νε στη φυ­λα­κή. Μετά την απο­φυ­λά­κι­σή του συμ­με­τεί­χε σε 40 πε­ρί­που κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές ται­νί­ες. Το 1968 ίδρυ­σε δική του εται­ρεία κι­νη­μα­το­γρα­φι­κής πα­ρα­γω­γής στην οποία ανέ­λα­βε και τη σκη­νο­θε­σία.

Έχει κα­θιε­ρω­θεί ως σύμ­βο­λο κοι­νω­νι­κών αγώ­νων για τους οποί­ους υπέ­στη πολ­λές διώ­ξεις και φυ­λά­κι­ση. Οι κα­τη­γο­ρί­ες ήταν: κομ­μου­νι­στι­κή προ­πα­γάν­δα, απο­δυ­νά­μω­ση του εθνι­κού συ­ναι­σθή­μα­τος, πα­ρα­κί­νη­ση του λαού σε διά­πρα­ξη εγκλη­μά­των, εγκλή­μα­τα που κλο­νί­ζουν το κύρος του κρά­τους στο εσω­τε­ρι­κό και το εξω­τε­ρι­κό και πάει λέ­γο­ντας.

«Τον Οκτώ­βρη του 1981 βγήκα με άδεια από τις αγρο­τι­κές φυ­λα­κές Isparta και δεν ξα­να­γύ­ρι­σα. Μετά διέ­φυ­γα στο εξω­τε­ρι­κό. Μέχρι τον Οκτώ­βρη του 1981 πέ­ρα­σα 12 χρό­νια σε 15 δια­φο­ρε­τι­κές φυ­λα­κές και 2 αγρο­τι­κές. Μέσα στους πρώ­τους μήνες που έφυγα από την πα­τρί­δα μου τέ­λειω­σαν τρεις δίκες και έμαθα ότι με κα­τα­δί­κα­σαν 20 χρό­νια βα­ριάς φυ­λά­κι­σης και κοντά στα 7 χρό­νια εξο­ρί­ας. Οι υπό­λοι­πες δίκες μου συ­νε­χί­ζο­νται, χωρίς να ξέρω πόσες τέ­λειω­σαν και πόση φυ­λα­κή έφαγα»

Ο Γκιου­νέι ήταν δη­μο­φι­λέ­στα­τος στην Τουρ­κία στις δε­κα­ε­τί­ες του ’60 και του ’70. Το έργο του όμως – δε­κά­δες ται­νί­ες, αρ­κε­τά βι­βλία και άρθρα – απα­γο­ρεύ­τη­κε στην Τουρ­κία το 1982 από τη στρα­τιω­τι­κή δι­κτα­το­ρία, η οποία κα­τέ­στρε­ψε τα αρ­νη­τι­κά των πε­ρισ­σο­τέ­ρων από τις 100 ται­νί­ες που σκη­νο­θέ­τη­σε ή πρω­τα­γω­νί­στη­σε ο Γκιου­νέι . Σώ­θη­καν, όμως, οι κό­πιες 11 ται­νιών του, που ήταν στο εξω­τε­ρι­κό.

«Το Κο­πά­δι» (1978), «Ο Δρό­μος» (1982) και «Ο Τοί­χος» (1983), οι ση­μα­ντι­κό­τε­ρες. Οι δυο πρώ­τες του ται­νί­ες φέ­ρουν ήδη τον χα­ρα­κτη­ρι­σμό «αρι­στούρ­γη­μα».