Η θαυματουργή κόνυζα ή κονυζός. Μία σχέση ζωής… – Του συνάδελφου Σαράντου Φιλιππόπουλου

Γνωριστήκαμε όταν ακόμα ήμουν νιόπαντρος… Σε μία δύσκολη στιγμή, μπήκε στη ζωή μου και με ανακούφισε από τον πόνο… Και από τότε μας ενώνει μία σχέση χρησιμότητας, αναγκαιότητας και εκτίμησης…

Μην πάει ο νους σας στο πονηρό! Μιλάω για ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό φυτό, τη θαυματουργή κόνυζα ή κονυζό που με έσωσε από τον πόνο και την ταλαιπωρία και έκτοτε δε με έχει απογοητεύσει ποτέ!

Ήμουν στη Σάμο, γενέτειρα της συζύγου μου και είχα ένα ατύχημα. Στο χέρι μου είχα ένα σκίσιμο βαθύ, έφτανε μέχρι το κόκαλο και όλοι είχαν ανησυχήσει και ετοιμαζόμουν εσπευσμένα για το νοσοκομείο για να κάνω ράμματα. Όλοι, εκτός από τον συγχωρεμένο πεθερό μου. Ατάραχος, με πήρε από το χέρι, μου έφερε μία χούφτα κονυζό, το χτύπησε και με μία γάζα σκέπασε το σημείο του σκισίματος. Την επόμενη μέρα το σκίσιμο είχε θρέψει… Έμεινα εντυπωσιασμένος και ευγνώμων, τόσο στον πεθερό μου που είχε τη γνώση, όσο και στον κονυζό που είχε τις ιδιότητες να με θεραπεύσει.

Δεν μπορώ να μην παραδεχθώ ότι είμαι λάτρης των παραδοσιακών ιατρικών και φαρμακευτικών συνταγών που προέρχονται μάλιστα από τη φύση, επειδή βέβαια από ίδια εμπειρία έχω δει ότι τις περισσότερες φορές έχουν θαυματουργά αποτελέσματα.

Ο κονυζός, εκτός από τη χρήση του για την ανακούφιση και ίαση παθήσεων, έχει δράση ως εντομοαπωθητικό και πράγματι μπορεί να αποτελέσει σημαντικό σύμμαχο σε κάθε καλλιέργεια και συμβουλεύω όποιον φυτεύει τα λαχανικά του ή οτιδήποτε άλλο, ανάμεσα στους σπόρους να τοποθετεί και ρίζες κονυζού για την προστασία της καλλιέργειάς του.

Συγκεκριμένα, σας παραθέτω αναλυτικά ένα άρθρο με τις πολλαπλές χρηστικές ιδιότητές του :


Κόνυζα: Το φυσικό φυτικό εντομοκτόνο, φυτοπροστατευτικό

Κόνυζα για φυσική φυτοπροστασία φυτών

Dittrichia viscosa (Inula viscosa) / Διτριχία η ιξώδης-Οικογένεια Asteraceae

Κοινά ονόματα: Κόνυζα, Ακονυζία, Κόνυζο, Νεροκόνυζο, Νεροκολλησιά, Ψυλλήθρα, Ψυλλίστρα.

 

Πολυετές φυτό με βλαστό όρθιο, κολλώδη (ιξώδη), με βαριά μυρωδιά, ύψους 40-100 εκ. Φύλλα λογχοειδή, ακέραια, οδοντωτά, ημιπερίβλαστα και κολλώδη. Άνθη κίτρινα σε ακραία κεφάλια και πολλές ταξιανθίες. Φυτρώνει σε άκρες δρόμων και χαντάκια, που συγκρατούν υγρασία. Ανθίζει από Αύγουστο έως Οκτώβριο.

Θεωρείται φαρμακευτικό και μελισσοτροφικό φυτό. Το υπέργειο τμήμα του θεωρείται από την λαϊκή ιατρική εντομοκτόνο, μαλακτικό, διουρητικό, αποχρεμπτικό και εμμηναγωγό. Επίσης, φυτό βαφικό που δίνει ωραίες πράσινες αποχρώσεις.

 

Ο Διοσκουρίδης την περιγράφει και αναφέρει τις φαρμακευτικές ιδιότητες και χρήσεις της:

«δύναται δὲ ὁ θάμνος σὺν τοῖς φύλλοις ὑποστρωννύμενος καὶ θυμιώμενος θηρία διώκειν καὶ κώνωπας ἀπελαύνειν· κτείνει δὲ καὶ ψύλλους».

Η μία καλείται μικρή και είναι πιο αρωματική, ενώ η άλλη είναι μεγαλύτερη και υπερέχει στο μέγεθος του θάμνου και στα φύλλα είναι πλατύτερη και βαρύοσμος.

Αμφοτέρων μοιάζουν τα φύλλα με της ελιάς, είναι όμως χνουδωτά και στιλπνά. Η μεγαλύτερη έχει ύψος βλαστού δύο πήχες, ενώ η μικρότερη ένα πόδι και άνθος κίτρινο, αραιό, ελαφρώς πικρό, με θύσανο, ενώ οι ρίζες είναι άχρηστες.

Φυτρώνει δε και τρίτο είδος κόνυζας, με πιο παχύ και μαλακό βλαστό, μεγαλύτερο στα φύλλα από τη λεπτή, μικρότερο από τη μεγάλη, όχι λιπαρό, με πιο βαριά και αηδιαστική μυρωδιά και λιγότερο δραστικό. Φυτρώνει σε υγρούς τόπους.

 

Ο θάμνος μαζί με τα φύλλα έχει τη δυνατότητα, όταν τίθεται σαν στρώμα και όταν γίνεται θυμίαμα, να διώχνει τα φίδια, να απομακρύνει τα κουνούπια, σκοτώνει δε και τους ψύλλους.

Τα φύλλα γίνονται με ωφέλεια κατάπλασμα στα δαγκώματα από φίδια στις νεοπλασίες και στα τραύματα.

Μαζί με κρασί πίνεται το άνθος και τα φύλλα για την πρόκληση της έμμηνου ρύσεως, την αποβολή των εμβρύων, τη στραγγουρία, τους κολικούς και τον ίκτερο, ενώ όταν πίνονται μαζί με ξύδι βοηθάνε τους επιληπτικούς και το αφέψημά τους με ατμόλουτρα θεραπεύει τις παθήσεις της μήτρας.

Ο χυμός της αν εισαχθεί με βύσμα, προκαλεί εκτρώσεις. Το φυτό εάν επαλείφεται μαζί με λάδι κάνει καλό στα ρίγη. Η λεπτή θεραπεύει και τους πονοκεφάλους εάν γίνει κατάπλασμα.

 

Κόνυζα

Στην εποχή μας η κόνυζα, σύμφωνα με τη μελέτη που ακολουθεί, απέδειξε και την φυτοπροστατευτική της δράση έναντι παθογόνων μικροοργανισμών:

 

Επίδραση του λυοφιλιωμένου υδατικού εκπλύματος του επιεφυμενιδικού υλικού του φυτού Dittrichia viscosa στην in vitro και in planta ανάπτυξη φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών.

 

Από τις προηγούμενες ενότητες προκύπτει ότι το φυτοπροστατευτικό δυναμικό του επιεφυμενιδικού εκκρίματος του φυτού D. Viscosa είναι υψηλό και κατά περίπτωση θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει παράγοντα προστασίας καλλιεργούμενων φυτών έναντι φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών.

 

Περαιτέρω, η χρήση σκευασμάτων φυτικής προέλευσης προσφέρει συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι συνθετικών χημικών σκευασμάτων, όπως:

 

· η μείωση της πιθανότητας ανάπτυξης ανθεκτικότητας του παθογόνου, καθώς το φυτοπροστατευτικό αποτέλεσμα στηρίζεται στην συνδυασμένη δράση πολλών διαφορετικών ουσιών οι οποίες πιθανώς να παρουσιάζουν περισσότερους του ενός τρόπους δράσης επί του συγκεκριμένου μικροοργανισμού

· η απουσία δυσμενών περιβαλλοντικών επιδράσεων και

· η απάλειψη παρενεργειών επί της υγείας των εκτρεφόμενων ζώων και του ανθρώπου από την χρήση συμβατικών φυτοπροστατευτικών ουσιών.

Ωστόσο, η πιθανή χρήση του υλικού αυτού στην φυτοπροστασία προϋποθέτει ευκολία παραλαβής και εφαρμογής, διαπίστωση της προστατευτικής δράσης του έναντι φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών in planta και απουσία δυσμενών επιδράσεων επί του προστατευόμενου φυτού.

Σχετικά με την μέθοδο εφαρμογής του, επιλέχθηκε η λυοφιλίωση του παραλαμβανόμενου (μέσω υδατικής έκπλυσης του υπέργειου τμήματος του φυτού D. viscosa) φυτικού υλικού.

Πριν την εφαρμογή, ορισμένη μάζα λυοφιλιωμένου υλικού διαλύεται σε νερό ώστε να προκύψει το εφαρμοζόμενο διάλυμα. Το λυοφιλιωμένο υλικό δοκιμάστηκε επί της in vitro ανάπτυξης φυτοπαθογόνων μικροοργανισμών με ευρύ γεωπονικό ενδιαφέρον.

 

Με βάση τις in vitro βιοδοκιμές μυκηλιακής ανάπτυξης, αξιολογήθηκε η ικανότητα του λυοφιλιωμένου υλικού να αποτρέπει την προσβολή φυτών και καρπών αγγουριάς από τον μύκητα B. cinerea. Για την επιλογή του μύκητα B. cinerea λήφθηκε υπ’ όψη το γεγονός ότι αποτελεί ένα φυτοπαθογόνο με ευρύτατο κύκλο ξενιστών στους οποίους περιλαμβάνονται φυτικά είδη με σημαντικό γεωπονικό ενδιαφέρον όπως κηπευτικά και καλλωπιστικά είδη σε υπαίθριες και θερμοκηπιακές καλλιέργειες αλλά και φυτικά είδη δενδρωδών καλλιεργειών καθώς και το αμπέλι (Gjaerum et al., 1988; Agrios, 2005).

Επιπλέον, ο κίνδυνος της ανάπτυξης ανθεκτικότητας έναντι μυκητοκτόνων με συγκεκριμένο τρόπο δράσης αποτελεί υπαρκτό πρόβλημα στην αντιμετώπιση της ασθένειας της γκρίζας μούχλας και έχει αναφερθεί για συγκεκριμένες κατηγορίες μυκητοκτόνων (Leroux et al., 1999; Ziogas et al., 2005; Markoglou et al., 2006). Με βάση την αποτελεσματικότητα του λυοφιλιωμένου υλικού κατά τις in vitro δοκιμές, επιλέχθηκε η εφαρμογή της δόσης των 6 mg ml-1 η οποία αντιστοιχεί στο εξαπλάσιο της δόσης προσομοίωσης.

 

Κόνυζα: Το φυσικό φυτικό εντομοκτόνο

Η αποτελεσματικότητα του λυοφιλιωμένου υλικού στην παραπάνω δόση συγκρίθηκε με την αποτελεσματικότητα του εμπορικού σκευάσματος Teldor, ενός ευρέως εφαρμοζόμενου για το συγκεκριμένο φυτοπαθογόνο εμπορικού μυκητοκτόνου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε επίσης σε δόση 6 mg ml-1 (αντιστοιχεί σε συγκέντρωση δραστικής ουσίας 3 mg ml-1 η οποία είναι διπλάσια της μέγιστης συνιστώμενης).

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η εφαρμογή του λυοφιλιωμένου υλικού είχε ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της εξέλιξης έως και την πλήρη παρεμπόδιση της σήψης των κοτυληδόνων ή των καρπών του φυτού από τον μύκητα η οποία ήταν κατά περίπτωση ανάλογη ή ανώτερη αυτής του μυκητοκτόνου Teldor.

Πηγή : https://www.ftiaxno.gr/


Κλείνοντας, θα ήθελα να παραθέσω ένα ποίημα του Σεφέρη, που αναφέρεται στον κονυζό (κονυζόχι). Το 1948, ίσως επειδή εξαιτίας του εμφυλίου δεν ήταν εύκολες οι εκδρομές στο ύπαιθρο, ο Σεφέρης νοσταλγεί τα χρώματα και τα αρώματα της αττικής υπαίθρου και γράφει ένα νοσταλγικό «Ελεγίσκο» που αρχίζει ακριβώς με το κονυζόχι:

Ελεγίσκος

Το κονυζόχι, το θυμάρι, την αφάνα

και το κυκλάμινο που γίνεται με τον καιρό πιο σκούρο

και το βουνό που παίρνει χρώμα δαγκωμένο μούρο

το δειλινό

Ω Μούσες! Μούσες, θα το ξαναϊδώ;

Αοιδή! Μελέτη! Μνημοσύνη!

Πότε θα δείξει η Αλκυόνα καλοσύνη;

Πότε θα ξαναϊδώ τη Μαγκουφάνα;